Het sociëteitsgebouw PHRM van het Utrechtsch Studenten Corps (USC), op Janskerkhof 14 Utrecht, dateert van 1899. Het sociëteitsgebouw, ook wel Het Gele Kasteel genoemd, werd op 23 april 1901 officieel geopend.
De afkorting PHRM staat voor Placet hic Requiescere Musis, vertaald: “Het behaagt de Muzen hier te rusten”.
Oprichting PHRM in koffiehuis Servetsteeg
PHRM werd op 26 februari 1816 opgericht aan de voet van de Domtoren, in het koffiehuis van J.H. Coops. Het koffiehuis stond in de Servetsteeg, naast Flora’s Hof (tegenwoordig adres Servetstraat 7).
Het koffiehuis van Coops, vanouds het Hollandsche Koffyhuys geheten, werd al snel na de oprichting te klein voor het gezelschap studenten.
Bij Klanck
In 1819 verhuisde PHRM naar het koffiehuis van George Klanck aan het Munsterkerkhof. (Het Munsterkerkhof is de voormalige naam van het Domplein.) Men noemde het koffiehuis “Bij Klanck”, maar officieel heette het ’t Keizerlijke Wapen.
In 1835 bood George Klanck zijn pand, waarin volgens de advertentie “een zeer aanzienlijke societeit gevestigd” was, te koop aan (Utrechtsche courant, 13-04-1835, Delpher). Huren was ook mogelijk, mits de huurder de meubels overnam (Algemeen Handelsblad, 07-11-1835, Delpher).
De zaak werd verkocht aan Adam Pijtak (Utrechtsche Courant, 29-04-1836, Delpher). George Klanck overleed in 1839, op 60-jarige leeftijd, “na een smartelijk lijden” (Utrechtsche courant, 16-09-1839, Delpher).
Suisse
In 1840 verhuisde de sociëteit PHRM naar De Oude Bak in het Wed (tegenwoordig adres: Wed 2).
De Oude Bak werd dat jaar geveild (Utrechtsche Courant, 02-03-1840, Delpher). Eigenaar Friedrich Rijser opende de zaak in januari 1841 als café-restaurant Suisse (Utrechtsche provinciale en stads-courant, 04-01-1841, Delpher).
In 1846 werd in de bovenzaal van Rijser het 210-jarig bestaan van de Utrechtsche Hoogeschool gevierd (Feestwijzer, 1846, p. 15).
In 1850 deed F. Rijser zijn koffiehuis en restauratie over aan Frederik Rikkers (Utrechtsche provinciale en stads-courant, 02-09-1850, Delpher).
’t Metalen Kruis
In 1858 verhuisde PHRM naar het voormalig koffiehuis ’t Metalen Kruis aan het Munsterkerkhof (Domplein).
Daar is de sociëteit gevestigd gebleven tot de verhuizing naar het Janskerkhof.
Uit de feestwijzer voor de viering van het 225-jarig bestaan van de Universiteit, in 1862, blijkt dat diverse onderdelen van de festiviteiten op de oude locatie plaatsvonden. Zo staat onder meer vermeld dat de maaltijd voor gewone en honoraire leden van de Senaat plaatsvond bij de weduwe Rikkers in het Wed (Feestwijzer, p. 10).
Bouw sociëteitsgebouw PHRM Janskerkhof 14
Op 24 november 1897 kocht het Utrechtsch Studenten Corps het huis Janskerkhof 14. Het zeventiende-eeuwse huis werd afgebroken om ruimte te maken voor de bouw van de nieuwe studentensociëteit van het USC Utrecht.
Voor de bouw van het sociëteitsgebouw PHRM op Janskerkhof 14 was een prijsvraag uitgeschreven, waarvoor 66 ontwerpen werden ingediend (Algemeen Handelsblad 20 augustus 1898, p. 2, Delpher). Dertien daarvan werden uitgekozen om nader aan elkaar te worden getoetst.
Er werd gekozen voor het ontwerp van de Nederlandse architect August Heinrich Zinsmeister (biografie; 1867-1941). Het pand behoort tot zijn vroegste werken. In mei 1899 werd de bouw opgedragen aan de Utrechtse aannemer J.H. de Vos voor f 94.690,- (Algemeen Handelsblad, 26-05-1899, Delpher).
Gedenksteen PHRM
Op 13 oktober 1899 werd door burgemeester B. Reiger (1845-1908), tevens curator van de Universiteit Utrecht (toen nog rijksuniversiteit), een gedenkteken met daarop de sierletters P.H.R.M. geplaatst op de zuidgevel, ter hoogte van de eerste verdieping.
Tot de aanwezigen bij deze plechtigheid behoorden onder anderen de architect A.H. Zinsmeister, de aannemer J.H. de Vos, de rector van het USC Utrecht J.P. van Tienhoven, leden van de bouwcommissie, leden van de financiële commissie, senaatsleden, hoogleraren en journalisten.
Op de foto die gemaakt werd tijdens het inmetselen van de gedenksteen (zie voor uitvergroting HUA, catalogusnr. 97219) staat ook de toenmalige Utrechtse wethouder van onderwijs Mr. David Ragay. Hij had tot enkele maanden daarvoor op Drift 17 gewoond.
De plechtigheid had ook een serieus tintje. In zijn toespraak maande burgemeester Reiger aan “tot verbetering van den inwendigen geest van het korps, naar aanleiding der mishandeling van nieuwelingen”. In zijn antwoord keurde ook de corpsrector, J.P. van Tienhoven, die daden zeer af, als niet zijnde “den uiting van den korpsgeest” (Algemeen Handelsblad, 14-10-1899, p. 2, Delpher).
Officiële opening PHRM
De officiële opening van de Sociëteit PHRM aan het Janskerkhof in Utrecht vond plaats op 23 april 1901, met muziek en toespraken. Tijdens de plechtigheid werd het sociëteitsgebouw van het USC Utrecht door de bouwcommissie overgedragen aan de sociëteitscommissie.
Onder de aanwezigen waren de Commissaris van de Koningin in de provincie Utrecht, leden van Gedeputeerden staten, het dagelijks bestuur van de stad Utrecht, leden van de rechterlijke macht en de rector-magnificus van de Universiteit Utrecht.
De plechtigheid vond ’s ochtends plaats; ’s middags werd in het nieuwe gebouw een druk bezocht matinee gegeven. Een verslag van de plechtigheid werd afgedrukt in het Algemeen Handelsblad van 23 april 1901:
Studenten-Sociëteit te Utrecht.
“De nieuwe Studenten-Sociëteit op het Janskerkhof te Utrecht werd hedenochtend door de bouwcommissie overgedragen aan de sociëteitscommissie.
Onder de aanwezigen werden opgemerkt de Commissaris der Koningin in de prov. Utrecht, leden van Gedeputeerde Staten, het dagelijksch bestuur van Utrecht, leden van de rechterlijke macht, de senaat van de hoogeschool enz. enz.
Een muziekkorps deed in den tuin van het nieuwe gebouw zich eenige malen hooren.
Te kwart over elf opende de heer G. J. Sprenger, voorzitter der bouwcommissie, de plechtigheid van de overdracht met een toespraak, waarin hij er op wees dat het heden een schoone dag is, de dag van de opening der nieuwe Sociëteit, waarnaar zoolang is gestreefd. Spreker bracht een woord van lof aan de heeren Zinsmeister, architect, en Vos, aannemer van het gebouw. Met weemoed denkt hij voorts aan het klein benauwd en rookerig lokaal dat thans voorgoed is verlaten, maar waar toch zoovele genoeglijke uren zijn gesleten. Met de uitbreiding hoopt spreker dat ook de gezelligheid verhoogd zal worden. De oude kroeg mag echter ook niet vergeten worden. Spreker bood hierom een glasschildering aan van het oude gebouw.
Vervolgens overhandigde de heer Sprenger aan den heer H.L. de Beaufort, voorzitter der Sociëteit, den sleutel van den hoofdingang en eindigde met een: Leve de Sociëteit Placet Hic Requiescere Musis. (Daverende toejuichingen.)
De heer H.L. de Beaufort hield een toespraak, waarin hij hulde bracht aan de bouwcommissie voor hare toewijding, inspanning en tijdsopoffering, aan den architect, waarbij hij den wensch uitsprak dat deze in het ten volle geslaagd kunststuk van architectuur de belooning zou vinden voor de moeite daaraan besteed. Voorts dankt hij de leden der commissie voor het financieel beheer, de leden van het Bouwfonds en allen die iets tot het verkrijgen van dit schoone bouwwerk hebben bijgedragen. Hij sprak ten slotte de hoop uit, dat van deze Sociëteit, een sieraad van het corps, een goed gebruik zal worden gemaakt en verklaarde haar daarna voor geopend.
Vervolgens voerden nog het woord de heeren J.A.A.H. De Beaufort, rector van het Studentencorps; Van Laer, namens de studentensociëteit “Minerva” uit Leiden; professor dr. W. Kapteijn, rector-magnificus der Utrechtsche Hoogeschool.
Hedenmiddag werd een matinee gegeven in het nieuwe gebouw. Een talrijk publiek was aanwezig.”
Tot slot
Wil je weten hoe het sociëteitsgebouw van het USC Utrecht op Janskerkhof 14 Utrecht er tegenwoordig van binnen uitziet, bekijk dan de video van historicus Maarten van Rossem, die voor zijn tv-programma Van Rossem Vertelt een bezoek bracht aan zijn oude studentenvereniging.
Bronnen
- Inventaris Utrechtsch Studenten Corps (HUA).
- Website Utrechtsch Studenten Corps.
- Utrechtsche Courant, 12-06-1816 (Delpher).
- De feestwijzer voor het 210-jarig feest der Utrechtsche Hoogeschool, 1846, p. 15 (Google books).
- PHRM, Generaties kwamen en gingen, Algemeen Handelsblad, 27-06-1961 (Delpher).
Gepubliceerd: 23-04-2015 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 06-04-2022.
