Van 7 oktober 2016 t/m 8 januari 2017 is in Museum Catharijneconvent de tentoonstelling Heilig Schrift te zien. De tentoonstelling toont hoe de heilige geschriften van het jodendom, het christendom en de islam verschillen en overeenkomen. Bij de tentoonstelling Heilig Schrift is ook een boek verschenen, onder redactie van Micha Leeflang, conservator van Museum Catharijneconvent.
De heilige boeken van de drie monotheïstische wereldreligies zijn aan elkaar verwant als gevolg van hun gemeenschappelijke wortels. Ze zijn gemaakt op het snijvlak van verschillende culturen en religies en leveren vaak een fascinerend samenspel op, citeer ik uit het persbericht van Museum Catharijneconvent. Dat ik op deze website aandacht aan de tentoonstelling kan schenken, komt doordat het Utrechts Psalter, uit de collectie van de Universiteitsbibliotheek Utrecht, een van de tentoongestelde objecten is.
Utrechts Psalter
Aan het Utrechts Psalter heb ik op deze website al eerder aandacht besteed. Dit kostbare middeleeuwse handschrift van Franse origine belandde na een reis door Europa in Utrecht. In april 2016 was het 300 jaar geleden dat het manuscript werd overhandigd aan de vroedschap, om te worden opgenomen in de collectie van de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Het Utrechts Psalter was aan de universiteitsbibliotheek gelegateerd door Willem de Ridder, bewoner van Janskerkhof 5 Utrecht.
Over de herkomst van het Utrechts Psalter en de schenking aan de Universiteitsbibliotheek Utrecht, zie nader: 300 jaar Utrechts Psalter.
UNESCO Memory of the World Register
Het Utrechts Psalter is zo kostbaar dat het zelden wordt tentoongesteld. Het psalter wordt veilig bewaard in de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Vorig jaar was het Utrechts Psalter korte tijd tentoongesteld in het Museum Catharijneconvent, ter gelegenheid van de toevoeging van het handschrift aan de lijst van UNESCO Memory of the World Register voor documentair erfgoed.
In het UNESCO Memory of the World Register is documentair erfgoed van uitzonderlijke betekenis voor de wereld opgenomen. Het Register maakt onderdeel uit van het UNESCO Memory of the World Programma. Dit programma stimuleert het behoud en de toegankelijkheid van documentair erfgoed. Andere Nederlandse handschriften op de UNESCO lijst zijn onder meer de VOC- en WIC-archieven, de archieven van de Middelburgsche Commercie Compagnie en het dagboek van Anne Frank.
Het Utrechts Psalter is nu voor een iets langere tijd in het Museum Catharijneconvent te bewonderen, in de tentoonstelling Heilig Schrift. Mijn tip: Ga het Utrechts Psalter in de tentoonstelling Heilig Schrift bekijken, want die kans krijgt u vast niet nog een keer!
Tentoonstelling Heilig Schrift in Museum Catharijneconvent
De tentoonstelling Heilig Schrift in Museum Catharijneconvent bestaat uit handschriften, boekbanden en attributen die horen bij de drie boeken van het jodendom, het christendom en de islam. De tentoonstelling laat zien hoe de drie heilige geschriften verschillen, maar juist ook opvallend vaak overeenkomen in schoonheid, gebruik en verering.
Het is bepaald niet vanzelfsprekend dat Museum Catharijneconvent in een tentoonstelling de Tanach, Bijbel en Koran samen presenteert. Museum Catharijneconvent is het nationaal museum voor christelijke kunst en cultuur in Nederland. De missie van het museum is om “de esthetische, culturele en historische waarden van het christelijk erfgoed [te belichten], met het doel meer inzicht te krijgen in onze huidige leefwereld.”
“Het is een expositie die in een tijd van veel vragen over het naast elkaar bestaan van verschillende religies in Nederland de blik zal verruimen. Meer kennis over de religies ligt immers aan de basis van meer begrip.”
De tentoonstelling Heilig Schrift brengt in beeld hoe het jodendom, het christendom en de islam elkaar door de eeuwen heen continu hebben beïnvloed.
Geschriften en andere objecten
Om de grote schoonheid van de heilige geschriften door de eeuwen heen in beeld te brengen zijn middeleeuwse handschriften en vroege gedrukte werken uit binnen-en buitenland samengebracht. Het zijn boeken met prachtig gekalligrafeerde teksten, uitbundige decoraties en miniaturen en schitterend gedecoreerde boekbanden.
Ook worden kunstwerken getoond die nauw verbonden zijn met de omgang en verering van de Tanach, Bijbel en Koran. De bezoeker krijgt voorwerpen te zien die een rol spelen bij het lezen en vereren van de heilige geschriften in de synagoge, kerk en moskee. Ook zijn er objecten die juist typisch zijn voor het gebruik thuis en onderweg.
Ambassadeurs
De hedendaagse invloed van de Tanach, Bijbel en Koran komt aan bod in de vorm van persoonlijke verhalen van diverse Nederlanders. Onder anderen ambassadeurs Job Cohen, Annemiek Schrijver en Abdelkader Benali vertellen in videofragmenten over hoe de heilige boeken hen inspireren en fascineren.
Collecties
Een groot deel van de getoonde objecten is afkomstig uit de Universiteitsbibliotheek Utrecht, die mede-organisator is. De collectie van Museum Catharijneconvent wordt bovendien aangevuld met topstukken uit musea en bibliotheken uit heel Europa.
Er zijn objecten uit onder meer het Joods Historisch Museum in Amsterdam, het Wereldmuseum Rotterdam, de Koninklijke Bibliotheek in Kopenhagen, The British Library in Londen en de Staatsbibliothek in Berlijn.
Naast het al genoemde Utrechts Psalter krijgt u onder meer het met goud gedecoreerde Evangelie van Eller uit The British Library in Londen, de kleurrijk geïllustreerde verhalen over de profeten uit de Staatsbibliothek te Berlijn en de veertiende-eeuwse Tanach met opvallende abstracte patronen uit de Kongelige Bibliothek in Kopenhagen te zien.
Thema’s
De tentoonstelling Heilig Schrift is in acht thema’s onderverdeeld:
- Brengers van Het Woord
- Heilige Boeken
- Binnen en Buiten de Canon
- Aandacht voor Het Schrift
- Vertalingen binnen het Christendom
- Interpretaties en Verborgen Betekenissen
- Omgang en Verering
- Culturele Uitwisseling
De objecten in de vitrines zijn voorzien van een nummer, maar hebben geen bijschriften. Vergeet dus niet om het (blauwe) boekje met de bijschriften bij de objecten, die aan het begin van de tentoonstelling liggen, mee te nemen.
De tentoonstelling is trouwens ook heel geschikt voor niet-gelovigen. Liefhebbers van oude handschriften en boeken zullen hun hart ophalen bij het zien van alle prachtige objecten. Achter in het boekje met bijschriften staat een verklarende woordenlijst.
Tornadobijbel
Geregelde bezoekers van de Utrechtse musea zullen trouwens een object herkennen. De Tornadobijbel, die Museum Catharijneconvent onlangs nog had uitgeleend voor de tentoonstelling over de bouw van de Domtoren in het Centraal Museum, is ook in deze expositie te zien.
De Tornadobijbel wordt zo genoemd, omdat de oorspronkelijke eigenaar in de bijbel niet alleen belangrijke gebeurtenissen binnen zijn familie, maar ook de instorting van de Domkerk in 1674 heeft genoteerd.
Activiteitenprogramma Heilig Schrift
Bij de tentoonstelling is een uitgebreid activiteitenprogramma samengesteld. Er worden lezingen georganiseerd, met sprekers als Abdelkader Benali, Kader Abdolah, Annemiek Schrijver, Marcel Möring en Huub Oosterhuis. Er zijn rondleidingen in de Ulu Moskee en de synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente in Utrecht. Ook zijn er gratis rondleidingen in oktober en december. Verder kunt u een exclusief kijkje nemen in het depot.
Klik hier voor het overzicht en het reserveren van plaatsen.
Boek bij de tentoonstelling
Bij de expositie Heilig Schrift is een boek verschenen, onder redactie van Micha Leeflang, conservator van Museum Catharijneconvent.
Het boek bevat essays en ongeveer 160 afbeeldingen in kleur en zwart-wit. De kaft van het boek toont een detail van de Bernulfuscodex, uit de collectie van het Museum Catharijneconvent.
Tentoonstelling Heilig Schrift – 7 oktober 2016 t/m 8 januari 2017 – Museum Catharijneconvent Utrecht
Bronnen
- Persbericht Museum Catharijneconvent, 27 juli 2016.
- Website Museum Catharijneconvent.
Gepubliceerd: 08-10-2016 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 20-03-2019.
