Graven en grafstenen in Utrecht

In de middeleeuwen bevonden zich op en in de buurt van het Janskerkhof twee kerkhoven. Naast de Janskerk lag het kerkhof van de kanunniken van het kapittel van Sint Jan. Achter het Minrebroedersklooster (ter hoogte van de Telingstraat) lag het kerkhof van de minrebroeders. Van dit laatste kerkhof zijn grafstenen en graven bewaard gebleven.

De Minderbroeders stonden toe dat (welgestelde) burgers in hun kerk werden begraven. Voor de gewone burgers die dat niet wilden of niet konden betalen waren er de parochiekerken in Utrecht: de Buurkerk, Nicolaïkerk, Jacobikerk en Geertekerk.

Begraven in de kerk

Na de reformatie werd het Janskerkhof een stadswijk met burgers die te kerke gingen. Na hun overlijden werden de bewoners in of bij de kerk begraven. Tot 1829 werd men, als men dat kon betalen, in de kerk begraven.

In de begraafboeken werd bijgehouden in welke kerk de overledene begraven werd. De begraafboeken van Utrecht zijn te vinden via de pagina Genealogie Utrecht.

Met behulp van de begraafboeken zou het mogelijk moeten zijn om grafstenen van voormalige bewoners van het Janskerkhof terug te vinden in de Utrechtse kerken. De graven zijn echter in de loop der tijd geruimd. Bewaard gebleven grafstenen liggen – door restauraties van de kerken – niet altijd meer op de oorspronkelijke plek en soms zelfs niet eens in de oorspronkelijke kerk. Bij de restauratie van de Geertekerk, in 1948, zijn grafstenen uit de Geertekerk overgebracht naar de Buurkerk. Dit betrof onder meer de grafsteen van Daniel Bernard Guilliamsz, bewoner van het voormalige huis Janskerkhof 17.

De Buurkerk is niet meer in gebruik als kerk. In 1984 is het Museum van Speelklok tot Pierement naar de Buurkerk verhuisd. De grafsteen van Daniel Bernard Guilliamsz ligt nu in de grote zaal van het Museum Speelklok. Helaas is verzuimd om voor de ingebruikneming van de kerk door het museum een inventarisatie te maken van de aanwezige grafstenen. Nu zijn de meeste grafstenen bedekt met een tapijt.

Ook van de andere kerken is geen inventarisatie beschikbaar. Dat is jammer, want veel grafstenen zijn versleten en daardoor slecht leesbaar. De Memo database (zie hieronder) richt zich uitsluitend op de periode voor 1580. Wel is van de Domkerk een namenlijst beschikbaar (zie hieronder).

Op zoek naar graven en grafstenen in Utrecht

In de onderstaande lijst worden bewaard gebleven graven en (verplaatste) grafstenen van bewoners van het Janskerkhof e.o. geïnventariseerd. De lijst wordt aangevuld bij nieuwe vondsten. Tips worden op prijs gesteld. Stuur me een berichtje!

Tot nu toe zijn gevonden:

Janskerk

• Nicolas Basin, claustraal erf V (zuidelijk transept; de koperen plaat hangt aan de muur).
• Thomas Basin, claustraal erf V (in het koor).
• Adrianus van Beveland, diverse percelen (grafkelder).
• Aert (Arnoldus) van Esch, Janskerkhof 11 (grafsteen ligt vlakbij graftombe Dirck van Wassenaer).
• Dirck van Wassenaer, Boothstraat 6 (graftombe staat tegenwoordig in zuidelijk transept).

Buurkerk (Museum Speelklok)

• Daniel Bernard Guilliamsz, voormalige huis op Janskerkhof 17 (zerk ligt in grote zaal museum, na ingang links, tegen muur).
• Lucas van Voorst en Justina Clara de Moor, Janskerkhof 12 (grafsteen ligt in grote zaal museum, rechts, onder tapijt).

Domkerk

• Pieter Beelaerts van Blokland en Maria Adriana van Beeftingh, vorige huis op Janskerkhof 25 (grafsteen ligt bij de ingang van de Domkerk).
• Marcus van Wees (ovl. 1548), bewoner claustraal erf III, in de kapel van Montfoort.

Jacobikerk

• Johan van Bommel en Anth[onetta van Maurik; weggesleten], Drift 8 (grafsteen ligt in het midden van de Jacobikerk).
• Bartholomeus van Vloeten (Vloten) en Anna Proeys, Janskerkhof 13 en Janskerkhof 13a (grafsteen ligt vanuit rechteringang kerk gezien, links achter).
• Jan Jacob van Westrenen en Catharina Johanna Mamuchet van Houdringe, eigenaars claustraal erf III (grafmonument).

Pieterskerk

• Bartholomeus de Gruyter, Drift 17 (rouwbord met kwartieren; aan muur tegenover ingang).
• “Ingang tot de kelder van de Heer van Wachendorff”. Was eigendom van Everard van Wachendorff, Janskerkhof 5.

Graven en begraven in de Dom van Utrecht

Volgens het boek “Graven en begraven in de Dom van Utrecht” zijn in de Domkerk van Utrecht nog grafstenen van de volgende personen aanwezig:

• Pieter Beelaerts van Blokland, Advocaat Hof van Holland (1744 Dordrecht – 1812 Utrecht)
• Maria Anna van Beeftingh (1744 Batavia – 1828 Utrecht)
• Anna Elisabeth Gravin van Solms geb. Von Daun Falkenstein Broich (1616 – 1706 Utrecht)
• Johan Strick van Linschoten, Geeligeerde Staten van Utrecht (1583 – 1648)
• Beatrix Gybels van der Goes (1595 Middelburg – 1655 Linschoten)
• Hendrik van Mondwijck, Domkanunnik (ovl. -1517 Utrecht)
• Arend Bokelaer, Domkanunnik (ovl. 1522 Utrecht)
• Lazarus de Rosetis, Domkanunnik (ovl. 1535 Utrecht)
• Jacob van Poelenburch, Domkanunnik (ovl. 1594 Utrecht)
• Simon van Poelenburch, Domkanunnik (Amsterdam – 1596 Utrecht)
• Johan Proys, Domdeken (ovl. 1482 Utrecht)
• Anthonis Taets van Amerongen, Burgemeester van Utrecht (ovl. 1555 Utrecht)
• Pieter Panhuys (1582 Antwerpen – 1622 Utrecht)
• Maria Godin
• Adriaan van Isendoorn, Domkanunnik (ovl. 1566 Utrecht)
• Cornelis van Beek, Raad vroedschap Utrecht (ovl. 1674 Utrecht)
• Anthonis van Amstel van Mijnden van Loenersloot, Domkanunnik (Utrecht – 1556 Utrecht)
• Rudolf van Diepholt, Bisschop van Utrecht (ovl. 1455 Utrecht)
• Ernst Frederik H. Herminghuijsen (1743 Amsterdam – 1820 Amsterdam)
• Guy van Avesnes, Bisschop van Utrecht (1253 – 1317 Utrecht)
• Anthonis Pot, Fabrieksmeester Domkerk (ovl. 1500 Utrecht)
• Jan van Arkel, Bisschop van Utrecht en Luik (ca. 1314 – 1378 Luik)
• Johannes Slechhek, Domproost (Westfalen – 1543 Doorn?)
• Egbert Veen de Wilde, Domkanunnik (1688 – 1735 Utrecht)
• Gertruid Hinloopen (Amsterdam – 1772 Amsterdam)
• Hendrik van Nellesteyn, voorzitter Staten van Utrecht (1671 Utrecht – 1747 Jutphaas)
• Stephania van Nellesteyn (ovl. 1735)
• Wouter Hendrik van Nellesteyn, Maarschalk van Eemland (1702 – 1759)
• Mourits Grouf van Erkelens, Domkanunnik Utrecht en Aken (ovl. 1565)
• Aegidius Gobbert, Domkanunnik (ovl. 1524)
• Alexander van Lamsweerde, vice-Domdeken (ca 1584 – 1663)
• Joris Graaf van Egmond, Bisschop van Utrecht (1504 Egmond – 1559 St. Amand)
• Giselbert van Rhenen, Domkanunnik (ovl. 1386)
• Walter van Rhenen, Domkanunnik (ovl. 1404)
• Jan van Westende, Domkanunnik (ovl. na 1342)
• Diederik van Romondt, Domkanunnik (1676 Amsterdam – 1737 Utrecht)
• Elisabeth Waterman (1693 Enkhuizen – 1737 Utrecht)
• Egbert Luessinck, Domkanunnik (Doesburg – 1570 Utrecht)
• Johannes Rudde, Kanunnik St. Salvator Utrecht (ovl. 1558 Utrecht)
• Anthonis van Haeften (ovl. 1645)
• Otto Bloys van Treslong, Domkanunnik (1544 – 1600 Utrecht)
• Jacob Jansz. IJsbrands, Domkanunnik (ovl. 1504)
• Johan van Drakenborch, Domkanunnik (voor 1426 – 1498)
• Jacques Wijts, Gouverneur garnisoene Utrecht (voor 1580 – 1643)
• Marcus van Wees, Domkanunnik (ca 1490 Ravenswaay – 1548)
• Johannes Zelbach, Domkanunnik (ovl. 1560)
• Johan van Tussenbroick, Domkanunnik (ovl. 1510)
• Gerard Weert, Aartsdiaken Arnhem (ovl. 1426)
• Adriaan Ram, Domkanunnik (1464 – 1518 Utrecht)
• Adriaan Ram (ovl. 1550 Utrecht)
• Johan van Duvenvoorde, Domkanunnik & geëligeerde (1530 – 1600 Utrecht)
• Johan van Matenesse, Domkanunnik (ovl. 1613)
• Johan van den Berch, Domkanunnik & geëligeerde (ovl. 1609)
• Hendrik Zoudenbalch, Domkanunnik (ovl. 1536)
• Quinten van der Noot, Domkanunnik (ovl. 1667)
• Johan van Bouchout van Beverweerd, Domkanunnik (ovl. 1507)
• Floris van Wevelichoven, Bisschop van Utrecht (ca 1315 Keulen – 1393 Utrecht)
• Koenraad II, Keizer (ovl. 1039 Utrecht)
• Hendrik V, Keizer (ovl. 1125 Utrecht)
• Willem Joseph van Gendt, Admiraal (1626 Gendt – 1672 Solebay)
• Cornelis Laer, Vicaris en zielpriester Dom (ovl. 1549 Utrecht)
• Bernardus de Campis, Vicaris Domkerk (ovl. 1540 Utrecht)
• Willem Hendriksz de Kyria, Domvicaris (ovl. 1535)
• Johan van der Hoern Dirckszoen
• Jacob van Lichtenberg, Proost Domkerk en Pieterskerk (1427 – 1514)
• Robert Kerr van Kerrisland (ovl. 1680 Utrecht)

Informatie over rouwborden e.d. in de Domkerk is te vinden in: E.J. Haslinghuis, C.J.A.C. Peeters, De Dom van Utrecht, 1965, dbnl.

Pieterskerk

Informatie over grafstenen in de Pieterskerk is onder meer te vinden in:

• L. Bogaers en A. de Groot, Van anonieme graven tot persoonsgebonden grafmonumenten. Zeven eeuwen grafcultuur in de Utrechtse Pieterskerk, Trajecta 2002.

Database Medieval Memoria Online (MeMO)

De database van het project Medieval Memoria Online (MeMO) bevat afbeeldingen van grafmonumenten en grafzerken uit Utrechtse kerken.

Gepubliceerd: 15-07-2012 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 06-07-2019.