Links van de hoofdingang van de Utrechtse Janskerk bevindt zich een wit gebouwtje (Janskerkhof 30). Tot 1902 was hier de hoofdwacht van de Utrechtse schutterijen gevestigd. In 1883 werd de hele bemanning van de hoofdwacht dronken aangetroffen. Het bleek een uit de hand gelopen drinkgelag tijdens de ontgroening van het USC Utrecht te zijn.
Wat er precies gebeurd was, is via krantenberichten uit die tijd te reconstrueren. Lees verder!
De hoofdwacht op het Janskerkhof
De hoofdwacht op het Janskerkhof in Utrecht heeft bestaan van 1660 tot 1902. Het wachthuis dateert van 1682.
De hoofdwacht gaf het Janskerkhof een bijzonder karakter. Op het plein waren altijd militairen aanwezig. Uit een prent van Hendrik Spilman (Rijksmuseum, objectnr. RP-P-1905-4018) valt af te leiden dat de Utrechtse burgers zich daar weinig van aantrokken; het dagelijks leven speelt zich af in de nabijheid van een troepeninspectie. De situatie op foto’s van de hoofdwacht uit eind negentiende en begin twintigste eeuw is niet anders (zie HUA, catalogusnrs. 600403, 23642 en 77352).
Ontgroening USC Utrecht, 1883
Tijdens een nachtelijke wacht in oktober 1883 werd de hoofdwacht bezocht door leden van het Utrechtsch Studenten Corps (USC). De studenten kwamen van het Munsterkerkhof (Domplein); de Utrechtse Studenten Sociëteit PHRM was toentertijd nog niet op Janskerkhof 14 gevestigd. De studenten hadden drank bij zich, die gul werd gedeeld met de soldaten.
De gevolgen van deze USC ontgroening laten zich raden. Een nachtwacht ontdekte bij zijn ronde over het Janskerkhof dat alle dienstdoende soldaten van de hoofdwacht dronken waren. Een noviet van het Utrechtsch Studenten Corps was met geweer op wacht gezet.
De nachtwacht waarschuwde de commandant van de infanterie die de soldaten liet aflossen en vervangen door een nieuwe wacht.
Ontgroening USC haalde landelijke kranten
Het incident met de soldaten van de hoofdwacht op het Janskerkhof in Utrecht haalde de landelijke kranten. Hieronder zijn de letterlijke teksten van de krantenberichten opgenomen. De berichten zijn, ondanks de oude spelling, gemakkelijk te lezen.
Dagblad De Tijd, 3 oktober 1883, p. 3 (Delpher):
Heden-ochtend deed zich te Utrecht het geval voor, dat eenige soldaten van de hoofdwacht, alsmede hun commandant, beschonken waren; men was genoodzaakt hen af te lossen en door een nieuwe wacht te doen vervangen.
Het nieuws van den dag: kleine courant, 3 oktober 1883, p. 11 (Delpher):
Hedenmorgen omstreeks zes uur, ontdekte een nachtwacht te Utrecht, bij zijne ronde, dat de geheele bemanning der hoofdwacht in verregaanden staat van dronkenschap verkeerde. Hij gaf daarvan oogenblikkelijk kennis aan den plaatselijke commandant, die een nieuwe wacht liet aanrukken en de beschonkenen liet arresteren.
Het nieuws van den dag: kleine courant, 4 oktober 1883, p. 9 (Delpher):
Omtrent de beschonken hoofdwacht te Utrecht (zie ons vorig nummer) meldt men ons nog het volgende: Aan den Commandant der Infanterie was heden nacht, toen deze de ronde deed, eene verrassing bereid. In plaats van den schildwacht, stond een der Utrechtsche studenten, in militair-uniform, op post. Bij verdere inspectie bleek, dat de geheele wacht beschonken was. De sergeant van de wacht, is onmiddellijk in arrest genomen.
Algemeen Handelsblad, 6 oktober 1883, p. 3 (Delpher):
Het “treurige” geval van de manschappen der hoofdwacht te Utrecht, die met hun commandant verleden Maandag nacht zóó beschonken waren, dat men genoodzaakt was de geheele wacht af te lossen, heeft ook zijne vermakelijke zijde. Men leeft namelijk te Utrecht in den groentijd. Maandagnacht waren daarvan de dupe de militairen, die op het Janskerkhof de hoofdwacht hadden betrokken. Zij werden zoo gul getracteerd, dat zij zeer spoedig allen beschonken waren. Een novitius werd met geweer op schouder te wacht gesteld en van aflossing der op verschillende punten geposteerde schildwachten kwam natuurlijk niets.
Tot slot
Het duurde een paar dagen voordat men erachter was wat er precies was gebeurd, maar gelukkig kon men toen ook wel lachen om deze ontgroening van het USC Utrecht. De sergeant en de dronken soldaten werden gearresteerd. Of het incident ook consequenties voor de betrokken leden van het Utrechtsch Studenten Corps heeft gehad, is mij niet bekend.
Gepubliceerd: 03-10-2013 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 06-04-2022.
