In het in 1859/60 verschenen werk van Dr. Wap, “De stad Utrecht. Album bevattende afbeeldingen harer voornaamste gebouwen en gezigtspunten met historische bijschriften”, wordt ook het Janskerkhof besproken.
In anderhalve bladzijde geeft Dr. Wap (Johannes Jacobus Franciscus Wap, 1806-1880) een treffend overzicht van het heden en verleden van het Janskerkhof.
Bloemenmarkt Janskerkhof
Uit het dagelijks leven van de negentiende eeuw noemt Wap de zaterdagse bloemenmarkt en de kermis, met fraaie kramen die wandelaars nopen tot “den aangenamen slendergang, onder het lommerrijk lindendak”.
Over het verleden weet Wap veel te vertellen. Zo bespreekt Wap de geschiedenis van het huis op claustraal erf V, waar onder anderen Karel V heeft gelogeerd. Het historische belang van het Janskerkhof is volgens Wap echter vooral dat in het verleden de Gilden en hun oudermannen hier vier keer per jaar bijeenkwamen, om hun morgenspraken te houden.
Dr. Wap over de Janskerk Utrecht
Over de Janskerk laat Wap zich niet erg vleiend uit:
“Behalve een paar Praalgraven, van niet veel beteekenis, levert dit Godshuis, zonder orgel, weinig of niets merkwaardigs ter bezigtiging op”.
Ook over de (voormalige) bibliotheek in het koor van de Janskerk was Wap niet erg te spreken:
“Twee eeuwen hadden de boeken der Stad en Hoogeschool in het koor der Sint-Janskerk gestaan, meer geborgen dan bezocht, want het was er hol en koud, en althans tot dáár studeren geheel en al ongeschikt.”
Gelukkig was Wap heel positief over de bibliotheek die hij aantrof in de Wittevrouwenstraat. Wat betreft de klacht over het ontbreken van een orgel, kwam het boek van dr. Wap twee jaar te vroeg uit. Het huidige orgel van de firma Bätz-Witte in de Janskerk stamt uit 1861.
Nieuw kerkorgel
Tot dan toe had de Janskerk het bijna twee eeuwen zonder orgel moeten doen.
Nadat het oorspronkelijke orgel bij de Beeldenstorm van 1580 was vernield, had de Utrechtse orgelmaker Pieter Jansz de Swart het orgel uit de Minrebroederskerk naar de Janskerk overgebracht. Bij een grote verbouwing van de kerk in 1657 was dit orgel verkocht.
In de negentiende eeuw ontstond echter de roep om een nieuw orgel, om de kwaliteit van de gemeentezang die, zo wordt gezegd, erbarmelijk slecht was geworden, te verbeteren.
Het besluit om een nieuw orgel aan te schaffen werd genomen op 1 februari 1858. Aangezien de kerkvoogdij dit zelf niet kon bekostigen, werd er een inzamelingsactie gehouden die in totaal ruim 6.500 gulden opleverde.
Het ingezamelde bedrag was te klein om het ontwerp volledig uit te voeren, maar het was genoeg om het orgel (fl. 4.800) en de neogotische orgelkas (fl. 1.300) te kunnen betalen.
Bronnen
- Dr. Wap, De stad Utrecht. Album bevattende afbeeldingen harer voornaamste gebouwen en gezigtspunten met historische bijschriften. Utrecht, 1859-1860, Het Sint Jans Kerkhof, p. 2; De Bibliotheek der Hoogeschool, p. 2 (Utrecht UB, MAG: T oct 718 rariora; ook digitaal te raadplegen).
- Janskerk, Website Kerken Kijken Utrecht.
Gepubliceerd: 04-10-2014 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 19-09-2024.
