De geschiedenis van het Huis van Oranje-Nassau begint bij Willem van Oranje, graaf van Nassau-Dillenburg. De naam Van Nassau komt ook voor in de geschiedenis van het Janskerkhof Utrecht.
Hoe zijn deze bewoners van het Janskerkhof aan de stamboom van Willem van Oranje verbonden?
Willem van Oranje
Willem van Oranje (1533-1584) was de oudste zoon van Willem de Rijke, graaf van Nassau, en Juliana van Stolberg. Hij had vier jongere broers, Jan (1536-1606), Lodewijk (1538-1574), Adolf (1540-1568) en Hendrik (1550-1574) en zeven zusters. Willem van Oranje trouwde vier maal, met Anna van Buren, met Anna van Saksen, met Charlotte de Bourbon en met Louise de Coligny.
Zijn broer Jan van Nassau speelde een belangrijke rol in de totstandkoming van de Unie van Utrecht. Een standbeeld van Jan van Nassau staat op het Domplein in Utrecht.
Bezoek aan Utrecht
In 1577 bracht Willem van Oranje een bezoek aan Utrecht. Hij logeerde tijdens dit bezoek op het Janskerkhof. Willem de Zwijger, zoals hij ook wel wordt genoemd, verbleef in het huis van Adriaen van Zuylen, deken van het kapittel van Sint Jan, op claustraal erf V.
Prins Maurits
Na het overlijden van Willem van Oranje erfde diens oudste zoon Philips Willem (1654-1618), uit zijn eerste huwelijk met Anna van Buren, de titel prins van Oranje. Na diens overlijden, in 1618, kreeg diens halfbroer Maurits (1567-1625) de titel. Maurits was een zoon van Willem van Oranje en Anna van Saksen.
De afdanking van de waardgelders
In het geloofsconflict tussen remonstranten en contraremonstranten kozen prins Maurits en landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt een tegengestelde richting. Het kwam tot een echte breuk toen Van Oldenbarnevelt goedkeurde dat stadsbesturen waardgelders (huursoldaten) aanstelden. Van Oldenbarnevelt had een Utrechtse bondgenoot. Na de afdanking van de waardgelders op de Neude door prins Maurits, werd Gilles van Ledenberg, eigenaar en bewoner van Drift 17, gearresteerd. Gilles van Ledenberg pleegde zelfmoord in zijn Haagse cel en werd postuum veroordeeld.
Willem III
Na de dood van prins Maurits werd zijn halfbroer Frederik Hendrik (1584-1647) Prins van Oranje. Frederik Hendrik was de enige zoon uit het huwelijk van Willem van Oranje met Louise de Coligny.
Frederik Hendrik trouwde met Amalia van Solms. Hun zoon Willem II (1626-1650) trouwde op 14-jarige leeftijd met de negenjarige Maria Henriëtte (Mary Henrietta) Stuart. Zij was de oudste dochter van koning Karel I van Engeland en Henrietta Maria van Frankrijk. Willem II stierf reeds op 24-jarige leeftijd aan de pokken. Zijn zoon Willem III (1650-1702) moest toen nog geboren worden.
Erfstadhouder
In 1674 werd Willem III in de Statenkamer aan het Janskerkhof aangesteld tot erfstadhouder.
Johan Willem Friso
Willem III van Oranje overleed in 1702 kinderloos. Zijn achterneef en enige erfgenaam Johan Willem Friso van Nassau-Dietz (1687-1711) erfde de titel Prins van Oranje.
Johan Willem Friso was de tweede zoon van Hendrik Casimir II van Nassau-Dietz en Henriëtte Amalia van Anhalt-Dessau. Zijn vader Hendrik Casimir II was de zoon van Willem Frederik van Nassau-Dietz (1613-1664) en Albertine Agnes van Nassau (1634-1696).
Willem Frederik van Nassau-Dietz stamde niet af van Willem van Oranje. Hij was een kleinzoon van diens broer Jan van Nassau (1535-1606) en Elisabeth van Leugdenburg (1537-1579). Zijn ouders waren Ernst Casimir van Nassau-Dietz en Sophia Hedwig, hertogin van Brunswijk-Wolfenbüttel.
Albertine Agnes van Nassau was wel een directe afstammelinge van Willem de Zwijger. Zij was een dochter van Frederik Hendrik en Amalia van Solms.
Het bezoek van Maria Louise van Hessen-Kassel
Johan Willem Friso trouwde in 1709 met Maria Louise van Hessen-Kassel (bijgenaamd Maaike Meu; 1688-1765). Maria Louise van Hessen-Kassel was een dochter van Karel Lodewijk van Hessen-Kassel en Maria Anna van Koerland. Zij is een afstammelinge van Willem van Oranje en Charlotte van Bourbon. Haar beide grootmoeders zijn kleindochters van hun oudste dochter Louise Juliana. Haar grootvader Willem VI van Hessen-Kassel (1629-1663) is een kleinzoon van hun derde dochter Catharina Belgica.
Johan Willem Friso verdronk in 1711 in het Hollandsch Diep ter hoogte van Moerdijk. Willem Karel Hendrik Friso (Willem IV; 1711-1751) werd na het overlijden van zijn vader geboren. Maria Louise van Hessen-Kassel was van 1711 tot 1731 regentes. In 1748 bezocht Maria Louise van Hessen-Kassel het Janskerkhof. Zij logeerde in het voormalige huis naast Janskerkhof 1 en woonde een dienst bij in de Janskerk.
Willem IV tot heden
Willem IV trouwde met Anna van Hannover (1709-1759). Zij kregen vijf kinderen, onder wie één zoon, Willem (Willem V; 1748-1806). Willem V trouwde met Wilhelmina van Pruisen. Hun zoon Willem Frederik (1772-1843) werd koning Willem I der Nederlanden. Willem I was de overgrootvader van Koning Willem-Alexander’s overgrootmoeder Wilhelmina.
Bij de proclamatie van 16 maart 1815, waarbij Willem I het koningschap aanvaardde, werd de titel Prins van Oranje behouden. Tot de grondwetsherziening van 1983 kwam de titel Prins van Oranje alleen toe aan directe erfgenamen in de mannelijke lijn. De laatste drager van de titel voor de grondwetswijziging was prins Alexander (1851-1884), zoon van koning Willem III en koningin Sophie.
Ook prins Alexander heeft het Janskerkhof bezocht. In 1867 logeerde hij in Hotel des Pays-Bas en bracht hij een bezoek aan het Utrechts historisch museum. Hotel des Pays-Bas in Utrecht was overigens vaker het logeeradres van koninklijke gasten.
Koningin-moeder Emma en Koningin Wilhelmina bezochten het als Jaarbeursterrein ingerichte Janskerkhof in 1917 en 1918. Koningin Beatrix bezocht het Janskerkhof tijdens Koninginnedag 1999.
Bewoners van het Janskerkhof
Tot nu toe zijn alleen bezoekers van het Janskerkhof besproken. Ook in de bewoners- en eigenarengeschiedenis van het Janskerkhof komt de naam Van Nassau tweemaal voor.
Drift 19 was in de periode tussen 1710 en 1727 eigendom van Frederick Philip baron de Geuder genaamd Rabensteiner (†1727). Hij was getrouwd met Ernestina Charlotte van Nassau Dillenburg (1662-1732), weduwe van Willem Maurits van Nassau Siegen.
Frederik Christiaan van Reede (1668-1719) en zijn echtgenote Henriette van Nassau-Zuylestein (1688-1759) huurden in 1715 het huis op claustraal erf III. In 1742 woonde Henriette van Nassau-Zuylestein op Boothstraat 12; in 1748 huurde zij het voormalige huis Janskerkhof 1-a.
Hoe passen Ernestina Charlotte van Nassau Dillenburg en Henriette van Nassau-Zuylestein in de hierboven geschetste stamboom?
Ernestina Charlotte van Nassau Dillenburg
Ernestina Charlotte van Nassau Dillenburg stamde niet af van Willem van Oranje, maar van diens broer Jan van Nassau. Haar overgrootvader George van Nassau Dillenburg (1562-1623) was een oudere broer van de eerder genoemde Ernst Casimir van Nassau-Dietz.
Ernestina Charlotte’s eerste echtgenoot Willem Maurits van Nassau Siegen stamde overigens ook af van Jan van Nassau, via diens zoon Jan VII van Nassau-Siegen (1561-1623).
Henriette van Nassau-Zuylestein
Henriette van Nassau-Zuylestein stamde wel in rechte lijn af van Willem de Zwijger. De jongste zoon van Willem van Oranje, Frederik Hendrik, had voor zijn huwelijk met Amalia van Solms een onwettige zoon gekregen met, naar men zegt, Margaretha Catharina Bruyns.
Frederik Hendrik beleende zijn zoon Frederik (1624-1672) met Slot Zuylestein. In 1640 werd Frederik van Nassau-Zuylestein lid van de Utrechtse Ridderschap. In 1648 trouwde Frederik van Nassau Zuylestein met Mary Killigrew. Hun oudste zoon Willem Hendrik (1649-1708) trouwde in 1681 met Jane Wroth (1659-1703). Zij waren de ouders van Henriette van Nassau-Zuylestein.
Henriette van Nassau-Zuylestein trouwde op 2 maart 1715 op Kasteel Zuylestein met Frederik Christiaan van Reede (1668-1719), baron van Reede en tweede graaf van Athlone, baron van Agrim, vrijheer van Amerongen, heer van Ginkel, Elst, Lievendaal en Middachten. Hij was een zoon van Godard van Reede en Ursula Philippota van Raesfelt.
Frederik Christiaan van Reede en Henriette van Nassau-Zuylenstein woonden de eerste jaren van hun huwelijk op het Janskerkhof. Zij huurden het huis van Anna Adriana Bentinck, weduwe van Diderick Borre van Amerongen. Anna Adriana Bentinck (1652-1721) was een zuster van Hans Willem Bentinck (1649-1709), vriend van stadhouder Willem III.
Frederik Christiaan van Reede overleed reeds na vier jaar huwelijk. Zijn weduwe Henriette van Nassau-Zuylestein, die achterbleef met drie jonge kinderen, is nooit hertrouwd.
Henriette van Nassau-Zuylestein was bevriend met Maria Louise van Hessen-Kassel, weduwe van Johan Willem Friso. In 1748 logeerde Maria Louise van Hessen-Kassel bij haar op Janskerkhof 1-a, als tussenstop tijdens haar reis van Den Haag naar Paleis Soestdijk.
Bronnen
- L.F. de Beaufort, Het leven van Willem de I, prins van Oranje, Volume 3, 1732 (Google books).
Gepubliceerd: 25-04-2013 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 12-01-2019.
