Boothstraat 12 Utrecht (tot 1890: Boothstraat wijk H no. 600) is een rijksmonument. Het huis is gebouwd door Peter Jansz van Cooten. Van 1790 tot aan zijn dood in 1847 was Boothstraat 12 het woonhuis van Frans Jacob Otto Boijmans, de naamgever van museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.
Marceline Dolfin e.a. beschrijven Boothstraat 12 Utrecht als een “[r]ond 1660 gebouwd tweebeukig dwars huis, bestaande uit twee bouwlagen, kelders en twee zadeldaken. De voorgevel heeft een rijke barokke ingangspartij. Boven de verdieping ligt een samengestelde balklaag met sleutelstukken. Achter het 17de-eeuwse binnenportaal begint de 17de-eeuwse spiltrap met een steektrapje.”
Rijksmonument
Boothstraat 12 Utrecht wordt in het Rijksmonumentenregister (monument nr. 36027) omschreven als:
“Pand met gevel met rechte kroonlijst. XVII. Rijk versierde natuurstenen middenpartij, bekroond door wapen van Westreenen. Balkon met vazen in middenpartij.”
Claustraal erf IV
Boothstraat 12 Utrecht is gebouwd op grond die in de middeleeuwen bij claustraal erf IV hoorde. Claustraal erf IV besloeg in de breedte de huidige percelen Janskerkhof 15a en Janskerkhof 16 (tot de witte uitbouw aan de westzijde) en liep van de noordzijde van het Janskerkhof tot aan de Voorstraat.
Peter Jansz van Cooten
Metselaar Peter van Cothen (ook vaak geschreven als Cooten) kreeg het perceel in 1661, gelijktijdig met dat van Boothstraat 10, getransporteerd van Cornelis Booth, de toenmalige eigenaar van claustraal erf IV en bewoner van het voormalige claustrale huis op Boothstraat 6.
Peter Janssen van Cooten was in 1640 getrouwd met Cornelia Marcelis, dochter van Marcelis Baltuss van Napels en Anna Jans. Vermoedelijk heeft metselaar Peter van Cothen Boothstraat 12 nog zelf gebouwd. Peter van Cothen overleed op 9 juni 1663, wonende bij de St. Jansbrug, nalatende zijn huisvrouw en mondige en onmondige kinderen. Hij werd begraven in de Buurkerk.
In 1671 hertrouwde Neeltje Marcelis, weduwe van Peeter van Cooten, met Gerart van Galecop, weduwnaar van Nellichjen de Vries.
In 1674 hertrouwde Neeltje Marcelis van Napels, weduwe van Gerrit Hendricks van Galekop, met Gerrit Matthys. In 1691 woonden Neeltje Marcelis van Napels en Gerrit Mathyss van Vlooten in Vleuten (testament).
In juli 1693 vond de boedelscheiding plaats tussen de weduwnaar Gerrit Mattyssen van Vlooten en de erven Neeltje Marcelis van Napels.
Boedelscheiding
In april 1694 vond de boedelscheiding door de erven Peter van Cooten en Neeltje Marcelis van Napels plaats en werd het huis in de Boothstraat uit de fideï commissie ontslagen. Het huis was blijkens de akte verkocht aan Arnout van Westreenen, advocaat bij het Hof van Utrecht. In de inventarisatie van de boedel wordt niet het huis genoemd, maar de kooppenningen van het huis, een bedrag van f 5000,-.
Arnout van Westreenen
In juni 1694 werd het huis uit de boedel van Peter van Cothen, “in leven mr. metselaar”, en Neeltje Marcelis van Napels getransporteerd aan Mr. Arnout van Westreenen (Arnoldus; 1649-1716), advocaat voor de Ed. Hove van Utrecht. (Zijn naam wordt in archiefstukken op diverse manieren gespeld; in de transportakte van 1694 als Arnoud van Westhrenen.)
Arnout van Westreenen heeft vermoedelijk de ingang met het familiewapen laten bouwen. Van Westreenen was weduwnaar van Elisabeth van Alderwerelt (1653-1689). Hij woonde hier samen met zijn kinderen.
Zijn dochter Petronella van Westreenen (ged. 1689) overleed in 1704, wonende in de Boothstraat, nalatende haar vader. Zij werd begraven in de Jacobikerk.
Arnout van Westreenen overleed op 28 mei 1716, wonende in de Boothstraat. Hij werd begraven in de Jacobikerk.
Anna Clara van Westrenen
Na het overlijden van Arnout van Westreenen kwam Boothstraat 12 in handen van zijn dochter Anna Clara van Westrenen (1678-1735). Anna Clara van Westrenen trouwde in 1722 te Arnhem (met attestatie van Utrecht) met Everart Louw.
Helena Elisabeth van Westrenen
Bij de scheiding van de boedel van Anna Clara van Westrenen, in 1736, kreeg haar zuster Helena Elisabeth van Westrenen (1679-1770) het huis.
Helena Elisabeth van Westrenen was weduwe van Philips Ram (1652-1721). Helena Elisabeth van Westrenen woonde aan de noordzijde van de Breedstraat (akte van koop en verkoop 1752), in de parochie van de Jacobikerk (procuratieakte 1752). Zij verhuurde het huis in de Boothstraat.
Henriette van Nassau-Zuylenstein
In 1742 verhuurde Helena Elisabeth van Westrenen het huis aan Henriette gravin van Nassau-Zuylenstein.
Henriette van Nassau-Zuylenstein heeft hier maar kort gewoond. In oktober van dat jaar tekende Henriette van Nassau-Zuylenstein een huurcontract voor een huis van Isaac Ubing op Achter de Dom, ingaande per 1 mei 1743. Vermoedelijk werd het huis in de Boothstraat daarna betrokken door een andere huurder.
Helena Elisabeth van Westrenen overleed op 31 augustus 1770, wonende in de Breedstraat.
Philips Ram
In september 1770 werd het besloten testament van Helena Elisabeth van Westrenen in opdracht van haar kleinkinderen geopend.
Het huis in de Boothstraat kwam in handen van haar kleinzoon Philips Ram (1753-1817). Blijkens een vermelding in de Stichtse Almanach is Philips Ram hier gaan wonen.
In 1780 trouwde Philips Ram, onder huwelijkse voorwaarden, met Jacoba Aletta Francina Grothe.
In 1787/1788 voerde Philips Ram een proces tegen Adriaan Abeleven, inzake de verkoop van het huis door Ram aan Abeleven.
Albertus Gerardus Smith
In december 1788 verkocht Philips Ram Boothstraat 12 aan Albertus Gerardus Smith. Er werd voor Albertus Gerardus Smith een schuldbekentenis opgesteld ten bedrage van f. 7500,- wegens een lening. Smith kreeg het huis in 1789 getransporteerd.
Albertus Gerardus Smith (1766-1847) was in februari 1788 (attestatie Utrecht), onder huwelijkse voorwaarden, getrouwd met Sophia Johanna Elisabeth Trotz.
Frans Jacob Otto Boijmans
Albertus Gerardus Smith verkocht het huis in 1790 aan de jurist en kunstverzamelaar Frans Jacob Otto Boijmans (1767-1847). Boijmans droeg aan Smith een obligatie over.
Frans Jacob Otto Boijmans was weduwnaar van Arnoudina Elizabeth van Westrenen (1768-1789), een achterkleindochter van de eerdere eigenaar Arnoud van Westhrenen.
Boijmans ging geregeld naar het buitenland. In 1798 gaf Boijmans procuratie aan een Utrechtse notaris om gedurende zijn afwezigheid zijn belang en dat van zijn zoon waar te nemen in de boedel van de overleden Arnoud van Westrenen, zijn schoonvader, en om alle geordonneerde geldheffingen te voldoen.
Dirk Willem Maas
In 1803 verhuurde Frans Jacob Otto Boijmans Boothstraat 12, wegens vertrek naar het buitenland, aan Dirk Willem Maas. Opvallend is dat in het huurcontract wel over meubelen wordt gesproken, maar niet over in het huis aanwezige kunst.
Samuel Cornelis van Musschenbroek
In 1804 verhuurde Boijmans het huis voor vier jaar aan Samuel Cornelis van Musschenbroek (1766-1839).
In juli 1806 benoemde Boijmans een voogd over zijn zoon Jan André Boymans, 17 jaar, om deze “goedschiks of kwaadschiks” uit Engeland terug te laten keren. In augustus 1806 was zijn huis nog verhuurd; Boijmans logeerde in de Plaats Royaal in de Minrebroederstraat. In november 1806 gaf Boijmans procuratie aan een notaris in Maastricht om al zijn goederen en zaken te beheren en te administreren. In 1807 legde de voormalige huishoudster en gezelschapsdame van Arnoud van Westreenen op verzoek van Boijmans een attestatie af over diens opvoeding van zoon Jan André.
Frans Jacob Otto Boijmans werd tijdens de volkstelling van 1813 op dit adres geregistreerd. In de OAT 1832 staat Frans Jacob Otto Boijmans als eigenaar van perceel A 559 (huis en erf) vermeld.
Jan André Boijmans trouwde in 1828 te Brussel met Marie Clemence Augustine des Cressonnières (Opregte Haarlemsche Courant, 15 maart 1828, p. 2, Delpher). Hij overleed op 4 mei 1832, op 44-jarige leeftijd, te Venlo (aktenr. 79).
Kunstcollectie
In 1841 legateerde Frans Jacob Otto Boijmans zijn kunstcollectie aan de gemeente Rotterdam. Deze heeft de basis gevormd voor museum Boijmans van Beuningen.
Lees ook: De kunstverzameling van Boijmans
Frans Jacob Otto Boijmans overleed op 19 juni 1847, in zijn woonhuis op Boothstraat wijk H No. 600 (BS Utrecht 1847 O, aktenr. 1039).
J.M. van den Oudendijk Pieterse
In 1848 werd het huis op een veiling te koop aangeboden. In de advertentie in de Utrechtsche provinciale en stads-courant van 17 januari 1848 (Delpher) wordt het huis omschreven als:
“Eene kapitale, hecht, sterke en weldoortimmerde dubbele HEEREN-HUIZING met Plaats en Tuin, Stalling en Koetshuis, staande en gelegen te Utrecht, aan de westzijde van de Boothstraat en zuidzijde van de Voorstraat, wijk H. no. 600.”
Het huis werd op 12 februari 1848, ten overstaan van notaris J.C. Dwars, door notaris van Schermbeek gekocht voor J.M. van den Oudendijk Pieterse, voor het bedrag van f 8250,- (Utrechtsche provinciale en stads-courant : algemeen advertentieblad, 14-02-1848, Delpher; Tijdschrift voor Oudheden 1848, Statistieke aantekeningen, p. 33).
Op 5 augustus 1848 werd Anna Bernarda Hermanna van den Oudendijk Pieterse, dochter van Johannes Marinus van den Oudendijk Pieterse en Anna Bernarda Berrij, geboren op het woonadres van haar ouders, Boothstraat H 600 (BS Utrecht 1848 G, aktenr. 915).
Het gezin Van den Oudendijk Pieterse verhuisde voor 1863 naar Nijmegen.
Johan van Borcharen
Volgens het adresboek der Stad Utrecht 1863-1864 werd het huis toentertijd bewoond door J. van Borcharen. Johan van Borcharen was getrouwd met Agatha Margaretha Sandt van Nooten.
Op 8 maart 1864 overleed Agatha Margaretha Sandt van Nooten, op 68-jarige leeftijd, op hun woonadres Boothstraat H 600 (BS Utrecht 1864 O, aktenr. 478). Johan van Borcharen, oud-secretaris van de gemeente Gorinchem, weduwnaar van Agatha Margaretha Sand van Nooten, overleed op 12 oktober 1870, op 82-jarige leeftijd, op zijn woonadres Boothstraat H 600 (BS Utrecht 1870 O, aktenr. 1867).
Matthias Margaretus van Asch van Wijck
Op 1 mei 1871 werd het huis betrokken door de familie Van Asch van Wijck, die eerder op Boothstraat 8 had gewoond (Bevolking 1866-1878 wijk H deel 2, blad 1141).
Matthias Margaretus van Asch van Wijck (1816-1882) was in 1846 getrouwd met Constantia Margaretha Maria van de Poll (1818-1892). Hij was lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal en voorzitter van het Muntcollege. Ook was hij oprichter en voorzitter van de anti-revolutionaire kiesvereniging “Nederland en Oranje” (1868-1872).
Jonkheer Meester Matthias Margaretus van Asch van Wijck overleed op 20 september 1882 op zijn woonadres Boothstraat H 600 (BS Utrecht 1882 O, aktenr. 1388).
In 1890 werd het adres Boothstraat wijk H no. 600 vernummerd tot Boothstraat 12.
In mei 1892 overleed Jonkvrouwe Constantia Margaretha Maria van de Poll, weduwe van Jonkheer Meester Matthias Margaretus van Asch van Wijck, op haar woonadres Boothstraat 12 (BS Utrecht 1892 O, aktenr. 1074).
Familie Hovy
Boothstraat 12 was vanaf april 1894 het woonhuis van de familie Hovy. Maria Isabella Anna Charlotte Josine Taets van Amerongen (1838-1903) woonde hier met haar kinderen. Haar echtgenoot Antonie Jan Hovy (1835-1903) werd verpleegd in Ermelo.
Het Utrechts Archief bezit enkele tekeningen uit de periode 1894-1896, van het huis en het interieur van Boothstraat 12, van de hand van hun dochter, tekenaresse Elisabeth Adriani-Hovy (1873-1957).
Petrus Westerhout
In januari 1904 werd het huis betrokken door schoenmaker Petrus Westerhout met zijn gezin. Hij trad op als huisbewaarder (Bevolking 1900-1910 wijk 1, deel 2-3, blad 466). Zij vertrokken alweer in februari 1904.
Hubert Matthijs Adriaan Johan Asch van Wijck
In februari 1904 kwam jonkheer Hubert Matthijs Adriaan Johan van Asch van Wijck (1875-1962) met zijn echtgenote Anna Maria Havelaar (1878-1962) en zoon Diederick Gregorius op Boothstraat 12 wonen (Bevolking 1900-1910 wijk 1, deel 2-3, blad 466). Hij was een kleinzoon van Matthias Margaretus van Asch van Wijck en Constantia Margaretha Maria van de Poll. In maart 1904 kwam ook zijn broer Constant Matthias Margarethus van Asch van Wijck hier wonen.
Het echtpaar verhuisde in maart 1906. Hun zoon Hubert Jan Margarethus van Asch van Wijck (1907-1933) werd in Woudenberg geboren.
Vink
In november 1906 kwam onder anderen Marinus Christiaan Vink op Boothstraat 12 wonen (Bevolking 1900-1910 wijk 1, deel 2-3, blad 466). In 1908 adverteerde M.C. [Marinus Christiaan] Vink als instrumentmaker (Het nieuws van den dag: kleine courant, 13-01-1908, Delpher). Vink maakte natuurkundige instrumenten. Op de foto boven aan deze pagina is te zien dat de begane grond als bedrijfsruimte werd gebruikt.
Marinus Christiaan Vink (1868-1946) trouwde in 1910 met Helena Jacoba Hesseling (BS Utrecht 1910 H, aktenr. 744). Zij woonde al vanaf november 1906 op Boothstraat 12 – als zelfstandig huishouden. Van mei-november 1910 heeft Helena Jacoba Hesseling elders gewoond, mogelijk in verband met hun verloving.
In 1913 kreeg de firma M. Vink op Boothstraat 12 een vergunning voor de uitbreiding van machinale metaalbewerking (Het Centrum, 24-04-1913, Delpher).
Te koop
In 1920 werd Boothstraat 12 te koop aangeboden (Het Centrum, 12-03-1920, Delpher).
In 1929 was op Boothstraat 12 de N.V. Clichéfabriek Photogravure gevestigd (Het Centrum, 21-08-1929, Delpher).
Appartementen
In 1980 werd Boothstraat 12 verbouwd tot appartementencomplex met zes appartementen (twee driekamer- en vier tweekamerappartementen). leder appartement heeft een tuin, balkon of dakterras. Op 11 september 1980 hield de makelaar open huis op Boothstraat 12 Utrecht (De Telegraaf, 06-09-1980, Delpher).
Huidige bestemming Boothstraat 12 Utrecht: appartementen
Boothstraat 12 Utrecht heeft een woonfunctie. Volgens de stadskaart Utrecht heeft het huis tegenwoordig de adressen Boothstraat 12, Boothstraat 12A, Boothstraat 12B, Boothstraat 12C, Boothstraat 12D en Boothstraat 12E Utrecht
Bronnen
- J.H. Petri, Het geheim van Vredeveld, 2005 (Google books).
Gepubliceerd: 05-06-2012 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 08-01-2024.