In de middeleeuwen was het Janskerkhof in Utrecht een immuniteit, met de Janskerk als kapittelkerk. De immuniteit van Sint Jan werd aan de zuidkant begrensd door de Jansdam. De Jansdam Utrecht loopt, evenwijdig aan het Janskerkhof, van de Korte Jansstraat tot aan de hoek met de Drift en de Keistraat.
De Jansdam vormde de grens tussen het grondgebied van het kapittel van Sint Jan en dat van het Domkapittel. Op de huizen aan de noordzijde van de straat rustte een oudeigen ten behoeve van het kapittel van Sint Jan; op de huizen aan de zuidzijde van de straat rustte een oudeigen ten behoeve van het Domkapittel.
Naamgeving
De straat wordt in aktes ook wel kortweg Dam genoemd. Volgens Van der Monde (Beschrijving van pleinen, straten, …, dl. 2) moet de straat genoemd zijn naar een brug of dam die kort na het graven van de Nieuwegracht is aangelegd. M. Dolfin e.a. (p. 41) schrijven echter over de naamgeving:
“De Jansdam vormde oorspronkelijk de grens tussen het kapittel van St Jan en dat van St Pieter. De straat, die in 1666 werd verbreed, vormde de achterstraat met stal- en koetshuizen voor Achter St Pieter en Janskerkhof. In de 20ste eeuw is het karakter meer zelfstandig geworden. De naamsoorsprong is niet duidelijk, sporen van een dam in een voormalige waterloop zijn vooralsnog niet aangetroffen.”
Korte geschiedenis Jansdam Utrecht
Claustraal erf XVI
De percelen Jansdam 2-10 Utrecht behoorden in de middeleeuwen bij claustraal erf XVI.
De percelen Jansdam 2-6 zijn in de zeventiende eeuw afgesplitst en verkocht. Jansdam 8-10 hoort nog steeds bij het perceel Janskerkhof 10.
Het perceel Jansdam 8-10, waarop in de negentiende eeuw een stal van Hotel des Pays-Bas stond, werd in 1895 getekend door Anthony Grolman (HUA, cat.nr. 30699). Grolman had de goede gewoonte om tekeningen te maken van Utrechtse panden die op de nominatie stonden om te worden afgebroken. De stal werd in 1895 vervangen door het huidige pand op deze locatie.
Claustraal erf XV
Het perceel Jansdam 12 Utrecht hoorde in de middeleeuwen bij claustraal erf XV. Claustraal erf XV bestond uit het perceel Janskerkhof 11 en het daarachter liggende perceel aan de Jansdam.
Het perceel aan de Jansdam werd in de zeventiende eeuw door de eigenaar van claustraal erf XV verkocht aan de eigenaar van Janskerkhof 10, maar in de negentiende eeuw door de toenmalige eigenaar van Janskerkhof 11 teruggekocht. De stal is daarna vervangen door een kantoorpand.
Claustraal erf XIV
Jansdam 14 heeft altijd bij Janskerkhof 12 gehoord. Gezamenlijk vormden zij claustraal erf XIV.
Overzicht huizen noordzijde Jansdam Utrecht
Aan de noordzijde van de Jansdam Utrecht staan de huizen / panden:
Het huis Jansdam 2 oud werd in 1905 afgebroken ten behoeve van een verbreding van de Korte Jansstraat.
Klik op een van de bovenstaande adressen om door te lezen over de geschiedenis van de huizen.
Gepubliceerd: 24-07-2015 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 06-04-2022.