In de eerste helft van de negentiende eeuw werd Janskerkhof 15a Utrecht dubbel bewoond. De eigenaar van het huis, Charles Nepveu, had het huis laten verbouwen en de helft verhuurd. De identiteit van een van de huurders, Jan Anthonie Pietermaat, was onduidelijk. Totdat gisteren, op het terras van Famillement 2016, de naam Pietermaat viel.
Janskerkhof 15a
In 1787 werd Janskerkhof 15a eigendom van Laurens Jan Nepveu (1751-1823). Laurens Jan Nepveu, geboren in Paramaribo, was een zoon uit het eerste huwelijk van Jan Nepveu (1719-1779), gouverneur-generaal van Suriname. Na zijn overlijden kwam het huis in handen van zijn zonen. In 1838 droegen Jean Aubin Nepveu en Jacques Joost Nepveu hun gedeelten van het huis uit de boedel van hun vader over aan hun broer Charles Nepveu.
Charles Nepveu (1791-1871) was op 11 maart 1818 getrouwd met zijn nicht Clara Wilhelmina Elisabeth Grothe (1789-1871). Het echtpaar kreeg twee kinderen. Hun eerste kind, dochter Laurence Marquerite Julie, geboren in december 1818, overleed al na twee maanden.
Charles Nepveu had een militaire loopbaan. Ten tijde van zijn huwelijk was hij kapitein adjudant bij de Generale kwartiermeesterstaf (BS Utrecht 1818 H, aktenr. 29). Hij was voor zijn werk veel uithuizig. Mogelijk was dat de reden dat hij Janskerkhof 15a liet verbouwen. Als er extra woonruimte kwam die te verhuren was, hoefde Clara Wilhelmina Elisabeth Grothe niet alleen in het grote huis te wonen.
Bij de verbouwing kwam de voordeur van het huis aan de Boothstraat te liggen. Ook het achterhuis (de vleugel langs de Boothstraat) zal bij deze verbouwing zijn aangebracht.
De volkstelling van 1840
Ten tijde van de volkstelling van 1840 had het huis twee adressen, Boothstraat H 596 en Boothstraat H 596a.
Clara Wilhelmina Elisabeth Grothe, haar zoon Jean Laurent Nepveu (1819-1903) en drie personeelsleden werden op het adres Boothstraat H 596bis geregistreerd. Haar echtgenoot Charles Nepveu was tijdens de volkstelling van 1840 niet in Utrecht.
De overige woonruimten werden, blijkens de volkstelling van 1840, verhuurd aan Jan A. Pietermaat (79 jaar, geboren in Oudshoorn), Pietje van der Vlis (40 jaar, geboren in Utrecht), weduwe van W. van Keulen, en Catharina Hulsenbos (56 jaar, geboren in Amsterdam), weduwe van A. Kiekkeser.
Wie waren deze huurders? Het vinden van de identiteit van de vrouwen was niet moeilijk. Pietje van der Vlis was Pieternella van der Vlis (1779-1856), weduwe van Willem van Keulen. Catharina Hulsenbos (Amsterdam 1782-Utrecht 1865), was weduwe van Anthonie Kickhefer. Maar wie was Jan A. Pietermaat?
De A stond voor Anthonie. Jan Anthonie Pietermaat overleed op 14 februari 1842, op 81-jarige leeftijd, op zijn woonadres Boothstraat H 596 (BS Utrecht 1842 O, aktenr. 229). Omdat er zoveel meer rond het Janskerkhof te onderzoeken is, bleef de vraag naar de identiteit van Jan Anthonie Pietermaat daarna liggen. Tot het Famillement 2016…
De naam Pietermaat
Gisteren was in Utrecht het Famillement 2016. Het Famillement is een tweejaarlijks evenement op het gebied van Familiegeschiedenis en Erfgoed. Terwijl we tegen het einde van de dag op het terras zaten, liet Annemieke van der Vegt de achternaam Pietermaat vallen.
Pieter Pietermaat (1721-1791) was getrouwd met Magdalena Johanna d’ Arrest (1735-1809). Voor de familienaam d’Arrest en de reden waarom Annemieke deze naam onderzoekt, verwijs ik naar haar website: Hoe heette Christiaan?, waar Annemieke verslag doet van haar zoektocht naar de geboortenaam van haar voorvader Christiaan van der Vegt.
De achternaam Pietermaat deed bij mij een bel rinkelen; op Janskerkhof 15a woonde toch ook een Pietermaat? Pietermaat is een niet zo vaak voorkomende naam. Zou de bewoner van Boothstraat H 596 (Janskerkhof 15a) behoren tot de door Annemieke bedoelde familie Pietermaat?
De overlijdensakte van Jan Anthonie Pietermaat
Bij thuiskomst heb ik de overlijdensakte van Jan Anthonie Pietermaat weer eens gelezen. Jan Anthonie Pietermaat, zonder beroep, geboren te Oudshoorn, was de “ongehuwde zoon van wijlen … Pietermaat en wijlen … Duret (de voornamen onbekend)”.
Duret – D’ Arrest … de namen klinken bijna hetzelfde. Het zou toch niet..?
Op zoek naar bewijs
En zo begon een nieuwe zoektocht naar de ouders van Jan Anthonie Pietermaat, bewoner van Janskerkhof 15a.
Volgens zijn overlijdensakte en volgens de volkstelling van 1840 zou Jan Anthonie Pietermaat in Oudshoorn geboren zijn. In het doopboek van Oudshoorn op de website van Gahetna.nl wordt hij echter niet vermeld. Ook in de klapper van Oudshoorn is hij niet te vinden.
Maar ik vond wel Pieter Pietermaat en Magdalena Johanna d’Arrest in deze klapper. Pieter Pietermaat en Magdalena Johanna d’Arrest lieten op 4 oktober 1767 hun zoon Gerrit Jacob in Oudshoorn dopen. Er was dus niet alleen een familie Pietermaat in Oudshoorn, het was ook nog eens de familie die Annemieke had genoemd.
Een neef in Soerabaja
Het begon erop te lijken dat met Duret inderdaad d’ Arrest was bedoeld. Maar de vondst in de klapper van Oudshoorn was onvoldoende om aan te mogen nemen dat ook Jan Anthonie een zoon was van Pieter Pietermaat en Magdalena Johanna d’Arrest.
De krantenbank in Delpher bood echter uitkomst. Zoekend op de achternaam Pietermaat vond ik een overlijdensadvertentie van Jan Anthonie Pietermaat. De advertentie was, vijf maanden na het overlijden, geplaatst door zijn neef D.F.W. Pietermaat, die in Soerabaja woonde.
D.F.W. (Daniël Francois Willem) Pietermaat (1790-1848), lid van het Hooggerechtshof in Batavia, was een zoon van Daniel Pietermaat (1759-1821) en Anna Catharina Pichot (1767-1793), en een kleinzoon van Pieter Pietermaat en Magdalena Johanna d’Arrest. Jan Anthonie Pietermaat moest dus wel een broer van Daniel Pietermaat zijn. Maar waarom stond hij dan niet in het doopboek van Oudshoorn?
Niet in Oudshoorn
Vlak voordat ik de zoektocht wilde opgeven, gooide ik de naam Pietermaat voor een laatste maal in Google. Dat was een gouden greep. Ik vond een Leidsch jaarboekje van de Vereeniging Oud Leiden, uit 1920 (pdf). Daarin wordt, in een artikel over Alphense buitenplaatsen in de achttiende eeuw, beschreven dat Pieter Pietermaat in 1758 een buitenplaats in Oudshoorn kocht, Vrijhoeven, later Zeerust geheten (p. 208).
Tussen neus en lippen meldt de auteur dat Pieter Pietermaat en Magdalena Johanna d’Arrest twee kinderen lieten dopen in Koudekerk en één in Oudshoorn. Het kind in Oudshoorn had ik al gevonden; dat moet Gerrit Jacob zijn. Zou Jan Anthonie Pietermaat dan in Koudekerk zijn gedoopt?
Het doopboek van Koudekerk was via zoekakten.nl snel gevonden. En ja hoor! Jan Anthonie Pietermaat staat daarin vermeld. Jan Anthonie Pietermaat werd op 31 augustus 1760 gedoopt in Koudekerk. Zijn ouders waren Pieter Pietermaat junior en Magdalena Johanna Darrest!
Nu wilde ik de doopinschrijving van zijn broer Daniel eigenlijk ook wel zien. Volgens diverse bronnen werd Daniel Pietermaat geboren in Weesp, op 8 november 1759. Maar dan zou hij slechts negen maanden ouder zijn geweest dan Jan Anthonie…
Daniel Pietermaat werd gedoopt in Weesp, niet op 8 november, niet op 13 januari, zoals ik bij het Parlementair Documentatiecentrum las, maar op 18 januari 1759:
Tot slot
Terwijl Jan Anthonie Pietermaat zelf zijn hele leven moet hebben gedacht in Oudshoorn te zijn gedoopt, vond ik hem in het doopboek van Koudekerk. Ach, het scheelt slechts een kilometer of zeven.
De vondst van de overlijdensadvertentie met de functies van Jan Anthonie Pietermaat daarin genoemd, roept overigens weer een nieuwe vraag op: waarom kiest een oud-stadsbestuurder van Leiden ervoor om zijn laatste dagen op het Janskerkhof in Utrecht te slijten? Misschien kom ik daar ook nog wel eens achter.
Voor nu ben ik blij dat ik weer een bewoner van het Janskerkhof heb kunnen identificeren. Met dank aan Annemieke die op het terras van Famillement 2016 de naam Pietermaat liet vallen!
Bronnen
- Parlement & Politiek, Daniel Pietermaat en D.F.W. Pietermaat.
- Leidsch Jaarboekje,Vereeniging Oud-Leiden, 1920 (pdf).
- Daniel Pietermaat, Parlementair Documentatiecentrum.
Gepubliceerd: 03-06-2016 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 05-04-2022.
