KWAB is “eene soort van slijmigen visch, die op het strand gevonden wordt”. Kwab is ook de titel van een tentoonstelling, die van 30 juni 2018 t/m 16 september 2018 wordt gehouden in het Rijksmuseum in Amsterdam.
Op de tentoonstelling in het Rijksmuseum is geen slijmerige vis te zien, maar prachtige kunstwerken uit de zeventiende eeuw. Hieronder zijn ook kunstwerken die zijn gemaakt in Utrecht.
Kwabstijl
“Fantasievolle zeewezens, griezelige monstertjes, grillige lichaamsvormen en vloeiende contouren die doen denken aan stroop die traag van een lepel druipt. Dat is kwab: een decoratieve stijl die zijn naam dankt aan de organische, lobbige vormen. De ogenschijnlijk net gestolde ornamenten sierden luxe kannen, schalen, meubelen, wanden en schilderijlijsten in de chicste interieurs van de 17de-eeuwse elite.”
Zo wordt de tentoonstelling in het persbericht van het Rijksmuseum ingeleid. De kwabstijl is, aldus het persbericht, de belangrijkste en meest sensationele bijdrage die Nederland heeft geleverd aan de ontwikkeling van de decoratieve kunsten in Europa.
Adam van Vianen en Paulus van Vianen
De Nederlandse uitvinders van deze kunstvorm waren de zilversmeden Paulus en Adam Van Vianen en Johannes Lutma. Zij genoten volgens het persbericht van het Rijksmuseum in hun tijd een ongekende sterrenstatus. Ze inspireerden kunstenaars als Rembrandt en de meubelmaker Herman Doomer.
Johannes Lutma, afkomstig uit Emden, werkte in Amsterdam. De broers Adam van Vianen en Paulus van Vianen kwamen uit Utrecht. Paulus van Vianen was de reislustige van de twee broers; hij heeft op diverse plaatsen in Europa gewerkt. Hij stierf in Praag, waar hij was benoemd als Kammergoldschmied door keizer Rudolf II.
Adam van Vianen bleef in Utrecht. Hij woonde en werkte aan de Oudegracht, op de hoek van de Zakkendragerssteeg. Adam van Vianen is tweemaal getrouwd geweest. Zijn eerste huwelijk, dat slechts twee jaar mocht duren, was met Aeltgen Aerts Verhorst. Drie jaar na haar overlijden hertrouwde haar vader Aert Matthijsz Verhorst met Alidt Pauwels van Grootvelt, eigenaresse van Janskerkhof 1.
Tentoonstelling Kwab
Het Rijksmuseum belooft in zijn persbericht over KWAB “een spectaculair tentoonstellingsontwerp van theatervormgever en lichtontwerper Keso Dekker, bekend van de decors van de balletvoorstellingen van Hans van Manen, [waarin] ruim honderddertig pronkstukken bijeen[komen].”
Wat we in de tentoonstelling KWAB te zien zullen krijgen is het “mooiste zilversmeedwerk, schilderijen van Rembrandt en Gabriël Metsu, prenten en ontwerptekeningen, tafels en kasten, goudleren behangsels en koperen kerkversieringen”, die “het verhaal van dit revolutionaire Dutch Design van de Gouden Eeuw” zullen vertellen.
Boek bij de tentoonstelling Kwab
Bij de tentoonstelling verschijnt het boek KWAB. Ornament als kunst in de eeuw van Rembrandt. Het boek is geschreven door conservator Reinier Baarsen, met een bijdrage van Ine Castelijns Van Beek. De uitgave is hardcover: 304 pagina’s, 23 x 29 cm, met 350 afbeeldingen. Design: Irma Boom.
Bronnen
- Persbericht, Rijksmuseum Amsterdam.
- Kunstwoordenboek (1858)–Petrus Weiland, dbnl.
Gepubliceerd: 12-06-2018 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 24-01-2023.
