Nederland telt momenteel ruim 60.000 rijksmonumenten. In de lijst met monumentale steden staat Utrecht, met 1402 rijksmonumenten, op de derde plaats, na Amsterdam en Maastricht. Het Rijksmonumentenregister telt 50 inschrijvingen rond het Janskerkhof.
Vijftig Utrechtse rijksmonumenten liggen binnen de grenzen van de voormalige immuniteit van Sint Jan; op het Janskerkhof, Boothstraat, Drift, Keizerstraat, Voorstraat en Jansdam.
Inschrijving op adres
Een inschrijving in het Rijksmonumentenregister vindt plaats op basis van het adres. Enkele huizen zijn in de loop der tijd gesplitst, zoals Boothstraat 13-15 dat gebouwd werd als één huis. Deze huizen hebben daardoor ook meer dan één inschrijving in het Rijksmonumentenregister.
Koetshuizen met een eigen adres kregen een inschrijving, op Drift 2 na. Drift 2 staat wel als adres vermeld in de stadskaart Utrecht, maar heeft geen eigen inschrijving in het Rijksmonumentenregister.
Met wijzigingen in het adres na de inschrijving in het Rijksmonumentenregister is nauwelijks geen rekening gehouden. Het huis op de westhoek van de Boothstraat met de Voorstraat werd bijvoorbeeld ingeschreven onder de adressen Boothstraat 14 en Boothstraat 16, maar het huis heeft tegenwoordig veel meer adressen.
Wel is recent de beschrijving van Janskerkhof 22 aangepast. Janskerkhof 22 en Janskerkhof 23 werden in 1967 samen ingeschreven onder het adres Janskerkhof 22. Na de sluiting van de bank die daar toentertijd gevestigd was, werden de huizen weer gesplitst. In 1995 kreeg Janskerkhof 23 wel zijn huisnummer terug, maar geen eigen inschrijving in het Rijksmonumentenregister. Enige tijd geleden heb ik bij de gemeente navraag gedaan naar de monumentenstatus van Janskerkhof 23. Naar aanleiding daarvan heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de inschrijving van Janskerkhof 22 in het Rijksmonumentenregister aangepast, om te laten zien dat de beschrijving deels op Janskerkhof 23 slaat.
Inschrijving in Rijksmonumentenregister
De rijksmonumenten rond het Janskerkhof dateren uit verschillende tijden; naast middeleeuwse claustrale huizen, staan in het Rijksmonumentenregister huizen uit de Gouden Eeuw en later. Het oudste rijksmonument binnen de voormalige immuniteit van Sint Jan is ongetwijfeld de uit de elfde eeuw stammende Janskerk. Het jongste rijksmonument staat op Voorstraat 89: de City bioscoop uit 1935.
De meeste monumenten werden in 1967 in het Rijksmonumentenregister ingeschreven. Enkele – waaronder de drie jongste monumenten – kregen pas later een inschrijving in het Rijksmonumentenregister. Keizerstraat 14 en Keizerstraat 20 werden in 1992 ingeschreven. Het sociëteitsgebouw van het USC Utrecht op Janskerkhof 14, het Piëtasgebouw op Drift 9 en de City bioscoop op Voorstraat 89 werden in mei 2001 ingeschreven in het Rijksmonumentenregister.
Overzicht van inschrijvingen in het Rijksmonumentenregister
Rijksmonumenten aan het Janskerkhof
Het Janskerkhof telt 23 rijksmonumenten:
- Janskerkhof 1 – 36152
- Janskerkhof 2 – Ridderschapshuis – 36153
- Janskerkhof 3 – Minderbroedersklooster / Statenkamer – 36154
- Janskerkhof 10 – Hotel des Pays Bas – 36155
- Janskerkhof 11 – 36156
- Janskerkhof 12 – Huis Van Voorst – 36157
- Janskerkhof 13 – 36158
- Janskerkhof 13a – 36159
- Janskerkhof 14 – PHRM – 514251
- Janskerkhof 15 – 36160
- Janskerkhof 15a – 36161
- Janskerkhof 16 – Martenshuis – 36162
- Janskerkhof 18 – 36163
- Janskerkhof 19 – 36164
- Janskerkhof 20 – 36165
- Janskerkhof 21 – 36166
- Janskerkhof 22 – 36167
- Janskerkhof 24 – 36168
- Janskerkhof 26 – Janskerk – 36169
- Janskerkhof 26a – Kosterij – 36170
- Janskerkhof 27 – 36171
- Janskerkhof 28 – 36172
- Janskerkhof 30 – Hoofdwacht – 36173
Janskerkhof 23 valt onder de bescherming van Janskerkhof 22.
Rijksmonumenten in de Boothstraat
De Boothstraat telt elf rijksmonumenten:
- Boothstraat 2a – 36023
- Boothstraat 6 – 36024
- Boothstraat 8 – 36025
- Boothstraat 10 – 36026
- Boothstraat 12 – 36027
- Boothstraat 14 en 16 – 36028 en 36029
- Boothstraat 13 en 15 – 36019 en 36020
- Boothstraat 17 – 36021
- Boothstraat 19 – 36022
Rijksmonumenten op de Drift
Op de Drift staan tien rijksmonumenten:
- Drift 9 – 514247
- Drift 11 – 36092
- Drift 13 – 36093
- Drift 15 – 36094
- Drift 17 – 36095
- Drift 19 – 36096
- Drift 21 – 36097
- Drift 23 – 36098
- Drift 6 – 36103
- Drift 8 – 36104
Het koetshuis op Drift 2 is samengevoegd met Janskerkhof 13 (36158). Het koetshuis op het voormalige adres Drift 4 is samengevoegd met Drift 6.
De rijksmonumenten aan de Drift die buiten het terrein van de voormalige immuniteit liggen (Drift 1 en 3; Drift 25 en hoger), zijn niet meegeteld.
Rijksmonumenten aan de Keizerstraat
Aan de westzijde van de Keizerstraat, waar de koetshuizen van de huizen aan de Drift stonden, staan ook twee rijksmonumenten.
- Keizerstraat 14 (450432) is het voormalige koetshuis van Drift 15. Van 1898 tot 1962 was Keizerstraat 14 deel van Edelsmidse Brom.
- Keizerstraat 20 (450433) is het koetshuis van Drift 17.
Rijksmonumenten op de Voorstraat
Drie panden aan de Voorstraat, op het voormalige terrein van de immuniteit van St. Jan, zijn ingeschreven in het Rijksmonumentenregister, te weten:
- Voorstraat 59 – 450530
- Voorstraat 61 – 450531
- Voorstraat 89 – 514273
Rijksmonument op de Jansdam
Het koetshuis en de stallen van Janskerkhof 12, met hoofdadres Jansdam 14a (36151), zijn ook een rijksmonument.
Rijksmonumenten in de Minrebroederstraat
Monumenten in de Minrebroederstraat (buiten de immuniteit) zijn niet in deze telling meegenomen.
Gepubliceerd: 17-05-2015 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 11-02-2019.
