In mei 1861 werd op Minrebroederstraat 12 Utrecht de muziekhandel van Petrus Rudolf Bekker (1828-1873) gevestigd. Petrus Rudolf Bekker was cellist en muziekleraar. Vermoedelijk was hij ook een van de oprichters van de voorloper van het Utrechts Conservatorium.
Maar de oprichtingsdatum van het Utrechts Conservatorium ligt na zijn overlijdensdatum. Klopt die oprichtingsdatum wel?
Petrus Rudolf Bekker
Petrus Rudolf Bekker werd in 1828 geboren in Winschoten. Hij was in 1857 in Middelburg getrouwd met Elize Johanna Beunke (1823-1916). Volgens de huwelijksakte was zijn beroep muziekmeester (BS Middelburg 1857 H, aktenr. 83). In zijn overlijdensakte wordt hij toonkunstenaar genoemd. In mei 1861 vestigde Bekker een muziekhandel op Minrebroederstraat 12.
Een van hun kinderen was de in haar tijd zeer bekende pianiste Lucie Veerman-Bekker. Lucretia Maria (Lucie) Bekker (1861-1945) werd in december 1861 geboren op Minrebroederstraat 12 Utrecht. Lucie Bekker trouwde in 1885 met de zanger Gerrit Veerman (1852-1937). Lucie Veerman-Bekker was als docente verbonden aan de Toonkunst-Muziekschool – het latere Conservatorium – in Utrecht. Ook haar echtgenoot Gerrit Veerman was aan het Conservatorium verbonden.
Petrus Rudolf Bekker, gehuwd met Elize Johanna Beunke, overleed op 7 juni 1873, wonende op Minrebroederstraat wijk G no. 267 (=12; BS Utrecht 1873 O, aktenr. 810).
Oprichting Muziekschool
In 1864 richtte Petrus Rudolf Bekker, samen met Cornelis Coenen (1838-1913) en Richard (Rijk) Hol (1825-1904), de Utrechtse Muziekschool op (Utrechtsch provinciaal en stedelijk dagblad, 11-07-1864, Delpher). De violist Cornelis Coenen was kapelmeester van de Utrechtsche Schutterij. Richard Hol was componist en dirigent.
De oprichting van de muziekschool hing samen met de pensionering van de Utrechtse muziekdirecteur en dirigent van het Collegium musicum Ultrajectinum, Johann Hermann Kufferath (1797-1864). Kufferath was opgevolgd door Richard Hol. De nieuwe directeur had tot taak gekregen een muziekschool op te richten.
De muziekschool stond, zo valt in de advertentie te lezen, onder toezicht van de commissarissen van het Stadsconcert. Het contactadres was P.R. Bekker, in de Minrebroederstraat.
Volgens een advertentie van enkele weken later, in dezelfde krant, werd de muziekschool gevestigd op Oudegracht letter D no. 72, vroeger bewoond door mevrouw De Ruiter (Utrechtsch provinciaal en stedelijk dagblad, 22-08-1864, Delpher). Dit wijknummer komt overeen met het huidige adres Oudegracht 123. De muziekschool ging van start op 1 september 1864.
Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst
In 1869 werd de muziekschool onderdeel van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst, Afdeeling Utrecht (Utrechtsch provinciaal en stedelijk dagblad, 16-11-1869, Delpher).
De muziekschool was toen gevestigd op de Oudegracht bij de Bakkerbrug (Utrechtsch provinciaal en stedelijk dagblad, 28-11-1869, Delpher). Vermoedelijk werd hiermee het eerder genoemde adres (Oudegracht 123) bedoeld.
In 1883 vond een wijziging in het examenreglement plaats, waardoor de onderwijs-diploma’s van de afdeling Utrecht voortaan werden gesanctioneerd als diploma’s van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst (De Amsterdammer: dagblad voor Nederland, 08-06-1883, Delpher).
Het diploma van Lucie Bekker
Dochter Lucie Bekker studeerde in 1882 af bij de Utrechtse muziekschool. In 1884 werd haar diploma omgezet in een diploma van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst (Algemeen Handelsblad, 11-06-1884, Delpher).
Voor de omzetting van het diploma van Lucie Bekker was een besluit van de algemene vergadering nodig, aangezien zij het examen had behaald op grond van het Utrechtse reglement, terwijl het nieuwe reglement op de examina van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst pas in 1883 in werking was getreden.
Door de omzetting van haar diploma was de negentien-jarige Lucie Bekker, dochter van Petrus Rudolf Bekker, de eerste afgestudeerde.
Oprichtingsdatum Utrechts Conservatorium
Op Wikipedia (datum raadpleging 18-05-2016) en in andere bronnen wordt gezegd dat het Utrechts Conservatorium in 1875 werd opgericht als Toonkunst-Muziekschool. Niemand noemt echter een bron waaruit deze datum blijkt.
Uit de genoemde krantenberichten lijkt te kunnen worden opgemaakt dat de Toonkunst-Muziekschool voortkwam uit de muziekschool die door Bekker, Coenen en Hol werd opgericht. Dat zou betekenen dat de oprichtingsdatum van het Utrechts Conservatorium met enige jaren kan worden vervroegd. Waarop wordt het oprichtingsjaar 1875 gebaseerd?
Jubileumboekje 1915
Door Arjan den Boer (@arjandenboer) werd ik erop gewezen dat in 1915 een jubileumboekje was uitgegeven, ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de muziekschool. Het boekje is getiteld: “De Muziekschool der Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst te Utrecht bij haar 40-jarig Jubileum 1875 – 1 December – 1915”. De jubileumuitgave (55 pp.) werd geschreven door J.D.C. van Dokkum.
Zoekend op deze titel vond ik in het historisch archief van het Utrechts Nieuwsblad, op de website van Het Utrechts Archief, een bespreking van het 100-jarig jubileum van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst, Afdeeling Utrecht en Omstreken, in 1929.
In het artikel in het Utrechts Nieuwsblad van 27 februari 1929 (p. 1) wordt – aan de hand van de jubileumuitgave uit 1915 – uitgelegd hoe de oprichting in 1875 heeft plaatsgevonden.
De vergadering van het afdelingsbestuur van 1875
Op 29 september 1875 vond een vergadering van het afdelingsbestuur van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst plaats. Tijdens deze vergadering deden de heren Pieter Templeman van der Hoeven (1835-1917) en jonkheer Johan Cornelis Marius van Riemsdijk (1842-1895) verslag van hun in het werk gestelde pogingen om een “instrumentaalklasse aan de Muziekschool der Maatschappij” te verbinden.
Naar aanleiding van het verslag van de heren, dat in de krant niet nader wordt toegelicht, werd besloten “dat de vergadering genoegen neemt met het oprichten van ’n muziekschool, die met 1 December 1875 in werking zal treden”.
Dit besluit werd, aldus het Utrechts Nieuwsblad, stipt uitgevoerd. Op 1 december 1875 startte de nieuwe stichting met haar lessen. Richard Hol was benoemd tot directeur van de nieuwe muziekschool. De lessen werden aanvankelijk gegeven in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen op de Mariaplaats. Vanaf april 1876 werden de lessen verzorgd in het Keizerrijk (Huis Keyserrijk) op de Ganzenmarkt. Daar was de muziekschool ten tijde van het 100-jarig bestaan van de Maatschappij, in 1929, nog gevestigd.
Tot slot
Het oprichtingsjaar 1875 is hiermee verklaard, maar het krantenbericht is wel erg summier. Waarom in 1875 een nieuwe stichting en “instrumentaalklasse” nodig waren, blijft de vraag. De muziekschool van Bekker, Coenen en Hol gaf toch al muziekles? Of zou de nieuwe stichting misschien te maken hebben gehad met de Wet op het Hoger Onderwijs die in 1876 werd ingevoerd? Misschien kom ik daar ook nog eens achter.
Bronnen
- Utrechtsche provinciale en stads-courant, 02-05-1861, Delpher.
- Petrus Rudolf Bekker, in: Biografische Index van de Benelux.
Gepubliceerd: 18-05-2016 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 12-01-2019.
