In de zeventiende eeuw kreeg de Janskerk in Utrecht een nieuwe westvleugel. Door slecht onderhoud (en mogelijk ook de zomerstorm die in 1674 over Utrecht had geraasd) was de Janskerk zodanig in verval geraakt dat een grootschalige verbouwing noodzakelijk was geworden. De kerktoren met het carillon werd afgebroken. De kerk kreeg in plaats daarvan een kerkklok in een koepeltorentje op het dak.
Het huidige koepeltorentje is een replica van het torentje dat in 1682 op de Janskerk werd geplaatst.
Janskerk Utrecht had twee kerktorens
De Janskerk Utrecht had oorspronkelijk aan de westzijde twee torens.
In de veertiende eeuw stortte een van de kerktorens aan de westzijde van de kerk in.
De conditie van de andere toren werd in de loop der eeuwen zo slecht, dat deze moest worden gestut. De kerktoren met stut werd getekend door de schilder Joost van Attevelt (1621-1692). De tekening, in ieder geval het linkerdeel, is gemaakt na de verbouwing van de Janskerk Utrecht. Het onderschrift bij de tekening luidt namelijk:
“DEZEN TOORN VAN / ST. JANS KERK WAS VAN / DUYGSTEEN ENDE IN ‘T AF- / BREKEN Ao. 1681 IS DAAR IN / BEVONDEN EEN WERK VAN RODE STEEN / ALS HIER NEVENS AFGEBEELD IS.”
In deze toren hing het carillon, dat in de periode 1632-1657 werd bespeeld door de stadsbeiaardier Jacob van Eyck (ca. 1590-1657).
Nieuwe westvleugel – dakruiter met luidklok
Bij de verbouwing van de Janskerk in 1681/2 werden de laatste resten van de westgevel gesloopt, waaronder de overgebleven toren, en werd een nieuwe gevel in renaissancestijl gebouwd, naar een ontwerp van bouwmeester Gijsbert Anthonisz van Vianen.
Bij deze verbouwing werd, ter vervanging van de afgebroken toren, op het dak van het koor een koepeltorentje geplaatst, een zogeheten dakruiter, waarin een luidklok werd gehangen.
Ook werd bij deze verbouwing de Sint Antoniuskapel afgebroken, die aan de noordzijde van de kerk stond. Tegenwoordig staat op deze locatie het gebouw van de voormalige hoofdwacht (Janskerkhof 30).
Koepeltorentje verwijderd
Het koepeltorentje, dat eind zeventiende eeuw op de Janskerk was geplaatst, werd in de negentiende eeuw vanwege verzakkingen verwijderd. De kerk heeft het daarna ruim een eeuw zonder toren en kerkklok moeten doen (voor foto’s van de kerk zonder koepeltoren, zie de beeldbank van Het Utrechts Archief, catalogusnrs. 37199 en 122345).
Nieuw koepeltorentje met kerkklok
Bij een verbouwing in de periode 1976-1981, waarbij onder meer de dakconstructie werd versterkt, is een kopie van het torentje uit 1681 op de Janskerk geplaatst (HUA, catalogusnr. 403124).
De kerkklok in het koepeltorentje werd in 1977 door de Koninklijke Eijsbouts klokkengieterij en fabriek van torenuurwerken vervaardigd. De klok meet 82,3 cm en weegt 340 kg. De tekst op de klok luidt: Gezegend is mijn lot / het uur te slaan voor God.
Het luiden van de kerkklok van de Janskerk
Zondags om 11.00 uur wordt in de Janskerk op het Janskerkhof in Utrecht een kerkdienst van de EUG Oekumenische Studentengemeente gehouden. De kerkklok wordt op 10 minuten voor de dienst van de studentengemeente geluid. Verder wordt de klok geluid bij bijzondere kerkelijke diensten.
Zo klinkt de Janskerk Utrecht
Hoe de klok in het koepeltorentje van de Janskerk Utrecht klinkt, is te horen op dit YouTube-filmpje van lalakoora (uploaddatum 18 november 2010). Als je goed kijkt, zie je het beieren van de klok.
Bronnen
- Website Kerken Kijken Utrecht.
Gepubliceerd: 30-03-2012 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 05-04-2022.
