Geschiedenis Utrecht

Deze pagina bevat links naar digitale bronnen en digitale bronbewerkingen voor onderzoek naar de geschiedenis van Utrecht. De linksverzameling bevat onder meer archieven, overzicht van stadsbestuurders en andere functionarissen, placaatboeken, vroedschapbesluiten, resoluties, ordonnanties, buurten, kapittels, historische plattegronden van Utrecht, historische kranten en beeldbanken.

Zie voor de geschiedenis van Utrecht ook de pagina’s met digitale bronnen en digitale bronbewerkingen voor genealogie, huizenonderzoek en rechtsgeschiedenis. Digitale boeken en tijdschriften over de geschiedenis van Utrecht worden verzameld op de pagina literatuur. Boeken over de geschiedenis van Utrecht die te koop zijn bij bol.com worden verzameld op de pagina Boeken over Utrecht.

Archieven provincie/stad/gemeente Utrecht

Algemeen

• Archieven.nl.
• Archiefbank Het Utrechts Archief.
• Gedrukte Utrechtse (stad) bronnen, Gens Nostra 2011 (pdf; Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Het Utrechts Archief, inventarissen

• 701, Archief Stadsbestuur van Utrecht 1122-1577.
• 702, Archief Stadsbestuur van Utrecht 1577-1795 (pdf).
• 703, Archief Stadsbestuur van Utrecht 1795-1813.
• 703-a, Archief Stadsbestuur van Utrecht, supplement.
• 708, Archieven, bewaard bij het stadsbestuur van Utrecht, behorend aan de stad, Bewaarde archieven I.
• 709, Archieven, bewaard bij het stadsbestuur van Utrecht, behorend aan de stad, Bewaarde archieven II.
• 37, Inventaris van de archieven van de financiële instellingen van de landsheer 1529-1581 en van daarop volgende gewestelijke besturen 1581-1811.
• 1007-1, Archief Gemeentebestuur van Utrecht 1813-1969, deel 1.
• 1007-2, Archief Gemeentebestuur van Utrecht 1813-1969, deel 2.
• 1007-3, Archief Gemeentebestuur van Utrecht 1813-1969, deel 3.
• 1007-4, Archief Gemeentebestuur van Utrecht 1813-1969, deel 4.
• 1338, Archief Gemeentebestuur van Utrecht 1970-1989.
• 58, Archief Staten van Utrecht landsheerlijke tijd.
• 233, Archief Archief Staten van Utrecht 1581-1810.
• 79, Archief Provinciaal Bestuur 1813-1920.

Het Utrechts Archief, archiefstukken

• Brieven aan het stedelijk bestuur, 1419-1576 (Utrechts Archief).
• Mynuten van missiven, registers van uitgaande brieven van het stedelijk bestuur, 1419-1524 (Utrechts Archief).
• Register van ordonnantiën en instructiën over verschillende stadsambten, en van akten betreffende de aanstelling van stedelijke ambtenaren, 1484-1559 (Utrechts Archief).
• Rekeningen van de eerste kameraar (Utrechts Archief).
• Rekeningen van de tweede kameraar (Utrechts Archief).
• Rekeningen van de schutmeester (Utrechts Archief).

Buurten Utrecht

• De archieven der buurten (Utrechts Archief).
• Buurtboek van de Ambachtstraat, 1783-1821.
• Buurtboek van de Boothstraat, 1669-1706, 1770-1806 (Utrechts Archief).
• Rekening  van den secretaris van de buurt de Boothstraat, 1691-1706 (Het Utrechts Archief).
• Lijst van de bewoners der buurt van St. Jans Oudwijk, (ca. 1660).
• Buurtboek van het St. Jansveld (op de Voorstraat), 1784-1844 (Utrechts Archief).
• Buurtboek van de Lange Minrebroederstraat, 1686-1737 (Het Utrechts Archief).
• Buurtboek van het Oudkerkhof westeinde, 1773-1822.
• Buurtboek van de Snippevlucht (Oudegracht westzijde van Choorstraat tot Bakkersteeg), 1630-1793 (Utrechts Archief).
• Buurtboek van de Regenboog van St. Pieter (Kromme Nieuwegracht), 1683-1762, 1771-1827.
• Buurtboek van de Twijnstraat boveneinde, 1745, 1800-1825.
• Buurtboek van de Twijnstraat benedeneinde, 1776-1822.

Gilden

• Archief van de Secretarie: Toezicht op de gilden en marktwezen (Het Utrechts Archief).
• Archieven van de gilden, 1341-1798 (1883) (Utrechts Archief).
• Transcriptie schuttersboek (schuttersgilde) Utrecht 14e-16e eeuw met namenlijsten
• Naamlijsten van alle gildebroeders van vijftien gilden, [1569].
• Keurmeesters-boeck van het Goudsmeden-gild, 1598-1807 (Utrechts Archief).
• Gildenlijsten Utrecht 1650.
• Archief Smedengilde te Utrecht (Utrechts Archief).
• Naamregister van de overlieden en de leden van het Chirurgijns-gild, 1740-1803 (Utrechts Archief).
• Naamregister van de leerjongens, knechts en proevelingen van het Chirurgijns-gild, 1740-1804 (Utrechts Archief).

Kerkgeschiedenis Utrecht

Kapittels van Utrecht

• Archief van het Domkapittel (Utrechts Archief).
• Archief van het kapittel van Oudmunster (Utrechts Archief).
• Archief van het kapittel van Sint Jan (Utrechts Archief).
• Archief van het kapittel van Sint Marie (Utrechts Archief).
• Archief van het kapittel van Sint Pieter (Utrechts Archief).
• Broederschappen in de vijf kapittelkerken.
• Register van het St. Anthonisbroederschap in de Janskerk (Utrechts Archief).
• Lijst van de proosten, dekens, kanunniken, secretarissen en rentmeester van het kapittel van Sint Jan, 1586-1754 (Utrechts Archief).
• Gereformeerde ordonnantie van de Proost-dye van St. Jans Kercke binnen Utrecht, 1667 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Lijst van domproosten van Utrecht (Wikipedia).
• Naamen van de heeren proosten, decanen en de canoniken der vyf capittulen, mitsgaders van de commandeurs van de twee ridder orden van den Duytschen huise, ende van den Johanniter of Matheser binnen Utrecht zynde. Als mede van de canoniken tot Wyck by Duurstede, 1791 (Google books).
• Naamen van de heeren proosten, decanen en de canoniken, der vyf capittulen, mitsgaders van de commandeurs van de twee ridder orden van den Duytschen huise, ende van den Johanniter of Maltheser binnen Utrecht zynde. Als mede van de canoniken tot Wyck by Duurstede, 1793 (Google books).

Reformatie

• Archief Staten van Utrecht landsheerlijke tijd: bemoeienis met de godsdienst (HUA).

Kerkgeschiedenis overig

• Archief Bisschoppen van Utrecht (HUA).
• Archieven van kerkvoogden van de Nederduits Hervormde Gemeente, 1292-1813 (1900) (HUA).
• Registerboeck der Buerkerck, cartularium der kerk, (15e eeuw).
• De rekeningen van de Kerkmeesters der Buurkerk te Utrecht in de 15e eeuw (transcriptie).
• Transcriptie van een boek met namen van personen te Utrecht, die begeren aan het heilig avondmaal deel te willen nemen, 1579
• Predikanten van de Hervormde Gemeente Utrecht opgericht in 1574 (Dominees.nl).

Bestuurders, functionarissen, etc.

• Lijst van burgemeesters van Utrecht (1402-heden) (Wikipedia).
• De reegering der stad Utrecht 1528-1577, deel 1, deel 2 (De Nederlandsche Leeuw, 1913).
• Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905 (Utrechts Archief).
• Notarissen geresideerd hebbende te Utrecht-stad, aanvulling (Utrechts Archief).
• Muntpersoneel (tot 1806).
• Index op de burgerboeken over 1306-1478, 1478-1509, en over de nieuwe burgers, ingeschreven in de buurspraakboeken over 1479-1536 (Utrechts Archief).
• Lijst van burgemeesters, raden en kameraars, 1600 (Utrechts Archief)
• Magistraatsverandering Utrecht 1618 (dbnl).
• Lijst van stadsdoctoren, 1655-1725 (Het Utrechts Archief).
• Lyste van de heeren door sijn Hoogheyt den heer prince van Orangie gestelt tot de regeering van de provincie van Utrecht, 1674 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Naamlyst van de heeren officieren, onder-officieren en schutters van de onderscheiden detachementen, zo als dezelve zedert den 5. september 1786. te Utrecht, ter adsistentie zyn ingerukt, 1786.
• Naam-lyst van de heeren collonel, hoofdmannen, tyn- of brandmeesters en derzelver bedienden. In […] 1789.
• Lijst van de in 1795 geremoveerde ambtenaren. Met afschriften van stukken betreffende deze zaak, van de hand van de burgemeester W.J. van der Does, 1795 (Utrechts Archief).
• Generale legger van de stads-ambtenaren, 1795-1812 (Utrechts Archief).
• Maires en burgemeesters van Utrecht sedert 1813 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Utrecht, in: De Ridderschappen in het Koningrijk der Nederlanden, of De geschiedenis, regeling en zamenstelling van den stand der edelen, van 1814 tot 1850 (books.google.nl).
• Lijst der zakkendraagers van het Booven Einde dezer Stad, 1825 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Zie ook de naamlijsten op de pagina Genealogie.

Verenigingen e.d.

• Register Collegium musicum Ultrajectinum, met ledenlijsten (1631-1814) en lijsten van de dekens (1631-1790) (Utrechts Archief).
• Lijst van leden van het Collegium musicum Ultrajectinum, 1631-1795 (Utrechts Archief).

Raadsbesluiten e.d. – middeleeuwen

• Der stadt besloten copieboeck (Utrechts Archief).
• Die Roese (HUA).
• Buurspraakboek (HUA).
• Transcripties:
  • Buurspraakboek 1385-1579 (Utrechts Archief).
  • Raads dagelijks Boek 1402-1577 (Utrechts Archief).
• S. Muller, De middeleeuwsche rechtsbronnen der stad Utrecht, deel 1, deel 2.
  • Deel 1: Liber albus (p. 1), Liber hirsutus minor (p. 69), ’t Roede boeck (p. 151), Die roese (p. 181).
  • Deel 2: schepenrecht, ordonnanties en stijl van procederen.

Vroedschap van Utrecht

Indexen

• Alphabetische index op de resolutiën van den raad over 1577-1599 (Utrechts Archief).
• Alphabetische index op de resolutiën van den raad (vroedschap) over 1599-1752 (Utrechts Archief).
• Alphabetisch register op de resoluties van de Vroedschap, 1599-1752 (Utrechts Archief).
• Alphabetische index op de vroedschapsresolutiën over 1752-1782 (Utrechts Archief).
• Alphabetische index op de resolutiën van de vroedschap over 1783-1787 en 1794-1797 (Utrechts Archief).
• Alphabetisch register op de resoluties van de Vroedschap, 1787-1794.

Resoluties

• Transcripties Vroedschapsresoluties 1577-1620 (Utrechts Archief).
• Resoluties van de vroedschap van Utrecht van 19-12-1785 tot 27-03-1786 (books.google.nl).
• Acta et decreta senatus. Vroedschapsresolutiën en andere bescheiden betreffende de Utrechtse Academie, uitgegeven door Dr. G.W. Kernkamp. Utrecht: Broekhof n.v. v/h Kemink en Zoon. Deel 1 (1936), Deel 2 (1938) en Deel 3 (1940) in één bestand (pdf, 55MB; Delpher).

Placaatboek

• Groot placaatboek vervattende alle de placaten, ordonnantien en edicten, der edele mogende heeren Staten ’s Lands van Utrecht, mitsgaders van de ed. groot achtb. heeren borgemeesteren en Vroedschap der stad Utrecht, tot het jaar 1728 ingesloten, Drie delen 1729 (Universiteitsbibliotheek Utrecht: Eerste deel, Tweede deel, Derde deel).
• Generale inhoud van alle de placaten, ordonnantien, resolutien, statuten, edicten, handvesten, privilegien, en andere acten, begrepen in de ses registers op het Groot Utrechts Placaetboek, Volume: reg (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Generale inhoud van alle de placaten, ordonnantien, resolutien, statuten, edicten, handvesten, privilegien, en andere acten, begrepen in ses registers, op het Groot Utrechts placaetboek, vermelt op de bladzyde na de voorede volgende, Utrecht 1733 (books.google.nl).
• Vervolg van mr. Johan van de Water’s Groot plakkaatboek ’s lands van Utrecht: van den vroegsten tijd af tot het jaar 1805, Volume 1, C.W. Moorrees, Pieter Jacobus Vermeulen, 1856 (books.google.nl).
• mr. Johan van de Water’s Groot plakaatboek’s lands van Utrecht aangevuld en vervolgd tot het jaar 1810, Volume 2, 1860 (books.google.nl).

Ordonnanties en Placaten op thema (Provincie & Stad Utrecht)

Armen en wezen

• Ordonnantie vande regierders der stadt Utrech, soo op ’t stuck van den armen, als teghens de bedelaers ende van buyten in-comende onvermogende personen, als oock die geene die sodanige in hare huysen, cameren ofte loodsen ontfangen ofte logeren, ofte deselve daer aen verhuyren, mitsgaders d’ordre tusschen de arme ambachts-kinderen ende hare meesters, 1650 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ampliatie vande Ordonnantie op ’t stuck van den armengepubliceert onder anderen van den Stadt-huyse t’Utrecht, den XXIIIen Martii 1654, 1654 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordre by de Vroetschap ende den Gerechte der stadt Utrecht beraempt, nopende de commissie vande ghenen, die inde saken vande onmundigen ende van anderen hare goederen niet machtigh wesende selver te administreren, conform voorgaende des Vroetschap resolutie vanden XXIIen Septemb. 1623 sullen worden gebruyckt, met instructie voor de mombers ende curateurs, 1636 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Bestuur

• Tollerancie ende permissie vand’evaluacie vanden payementen gheoordineert byd’ keyserlicher maiesteyt 1539 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Plakkaat tegen het maken van overeenkomsten of het hebben van correspondentie met de vijand 1621 (books.google.nl).
• Plakkaat tegen de conspirateurs 1623 (Universiteit Leiden).
• Ordonnantie aangaande inning van de statenpenningen 1632 (books.google.nl).
• Ordre, rakende de preferentie van de Staten penninghen in den Lande van Utrecht, 1638 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordre, rakende de preferentie van de Staten penninghen in den Lande van Utrecht, 1644 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordre en reglement, waer naer de regieringe inde provintie van Utreght in het toekomende sal werden bestelt en beleyt, 1674 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordre ende reglement, waer naer de regeeringh in de provincie van Utrecht in het toekomende sal worden bestelt, 1674 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Declaratoir aan de van hunne posten ontslagene regenten der stad Utrecht 1795.
• Publicatie betreffende de oproep van stemgerechtigden voor de grondvergadering om een nieuw stadsbestuur te kiezen 1795.

Boekdrukkers

• Ordonnanties van het boekdrukkers- en boekverkopersgilde 1599-1688 [pdf] zie bijlagen vanaf p. 111(Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie, op het boeck-druckers, boeck-binders, ende boeck-verkopers-gilde, binnen de stadt Utrecht. Gearresteert den tweeden februarij 1663 (books.google.nl).

Delicten

• Extract, gepubliceert vanden Stad-Huyse t’Utrecht, jegens de vechteryen, doodt-slagen ende diergelijcke delicten ende nopende het aen-brengen der selver, den vijfden Decemb. 1642 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Extract, ghepubliceert van den Stad-huyse t’Utrecht, den V.en Decembris 1642 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Dienstboden

• Ordonnantie, by de Ed. Vroedschap der stadt Utrecht gearresteert, op de dienst-boden : gepubliceert van den Stadt-Huyse t’Utrecht, more solito, op den 1. Februarii 1671, 1671 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Gezondheidszorg

• Placaet ende Ordonnantie vande […] Staten ’s Landts van Utrecht, jegens de mis-bruycken ende eenige aenstootelijcke Roomsche Superstitien, die gepleeght worden by den Opgesetenen ten Platten Lande […] Item hoe dat eenen yegelijcken […] hem sal hebben te draghen, ten aen-sien vande genen die aldaer zijn besmet of ghestorven door de Pest-sieckte […], 1636 (books.google.nl).
• Ordonnantie vande Vroedschap der stadt Utrecht, waer naer de doctoren inde medicijne binnen de selve stadt practiserende, haer sullen hebben te reguleren : gepubliceert den XXIIIen Julii 1655, 1665 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie vande Vroedtschap der stadt Utrecht op ’t apothekers-gildt binnen deselve stadt, als oock op de medicamenten, die sy-luyden in hare winckels moeten hebben, mitsgaders het praepareren, vermengen ende uyt-leveren van dien : gepubliceert den XXIIIen Julii 1655, 1655 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Gilden

• Ordonnantie op de vleeshuizen, het slachten van dieren en de verkoop van vlees 1632.
• Ordonnantie vande Vroedschap der stadt Utrecht, waer naer de doctoren inde medicijne binnen de selve stadt practiserende, haer sullen hebben te reguleren : gepubliceert den XXIIIen Julii 1655 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie vande Vroedtschap der stadt Utrecht op ’t apothekers-gildt binnen deselve stadt, als oock op de medicamenten, die sy-luyden in hare winckels moeten hebben, mitsgaders het praepareren, vermengen ende uyt-leveren van dien : gepubliceert den XXIIIen Julii 1655 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie, op het boeck-druckers, boeck-binders, ende boeck-verkopers-gilde, binnen de stadt Utrecht. Gearresteert den tweeden februarij 1663 (books.google.nl).
• Reglement en ampliatie op de ordonnantie van het goud- en zilversmidsgilde 1712.
• Ampliatie op het reglement van het grutters en gorters gilde 1784.

Huisgeld, haardgeld, hoofdgeld en familiegeld

• Ordonnantie vande … Staten ’s Landts van Utrecht, aengaende een Hooft-ofte Familiegeld te heffen over alle Huys-gesinnen inde Stadt, Steden, ende Landen’van Utrecht. Mitsgaders een extraordinaris Middel over alle Goederen toekomende Personen in dese Provincie gegoedt, ende buyten deselve woonachtigh zijnde. Gearresteert den 7 Oct.1675 (books.google.nl).
• Ordonnantie op het dubbel huisgeld 1677 (books.google.nl).
• Ordonnantie vande Staten ’s Lands van Utrecht aengaende het heffen van een Hooft- ofte Familie-geld … Midsgaders een extraordinaris Middel over alle Goederen toekomende Personen in dese Provincie gegoed, ende buyten deselve woonachtigh zijnde, tot verval vande lasten van Oorlogh over den Jare 1678. Gearresteert den 8 April 1679 (books.google.nl).
• Utrecht (stad), waarschuwing om achterstallig familiegeld en extra-ordinaris middel  over het jaar 1698 te betalen voor 10 oktober 1700.
• Publicatie inzake de heffing van diverse extra middelen vanwege de oorlog 1693 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Waarschuwing om achterstallig familiegeld en extra-ordinaris middel over het jaar 1698 te betalen voor 10 oktober 1700.

Impost

• Verordening van Karel V op de invoer van wijnen, 1559 (Utrechts Archief).
• Placcaet vanden Heeren Staten vanden Lande van Utrecht, beroerende d’ontgrondinge der landen ende den impost op steen ende calck inden Lande van Utrecht, te vervoeren, te verhandelen ofte te consumeren, 1594 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie waer naer mijne Heeren die Staten vanden Lande van Utrecht verpachten zullen die generale middelen op t’ sout, ten regarde vande slacht-beesten, mitsgaders van het hoorn-gelt op alle weydende beesten …, 1625 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie waer naer van weghen die Staten vanden Lande van Utrecht verpacht zal worden die verhooginghe vande generale middelen ende impost vande logijs-gelden ten platten lande, 1625 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Placcaet daerby d’Ed: Mo: heeren Staten slandts van Utrecht verbieden den uytvoer, voor coopen, ende monopolien van allerhande soorten van greynen, meel, ende broodt, 1630 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie opden exchijs, middelen, impost ende nieuwe specien op de wijnen ende wijn-edick binnen Utrecht ende de vryheyt van dien, 1630 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie opden exchijs, middelen, impost ende nieuwe specien op de wijnen ende wijn-edick binnen Utrecht ende de vryheyt vandien, 1631 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie ende conditien, waer naer de Heeren van de Vroedtschappe der stadt Utrecht verpachten willen den impost op ’t uytgaende beestiael voor den tijdt van drie aen-een-volgende jaren, 1675 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie op de verpachting voor drie jaren van de impost op het uitgaande beestiaal 1679.

Jacht

• Placcaet van de Heeren Staten S’landts van Utrecht, beroerende de jachte ende wilt-bane van den selven lande, waer nae eenen yegelijcken hem by provisie sal hebben te reguleren, 1619 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ampliatie provisionel op de placcaten hier te voren, roerende het stuck vande jacht, inden Lande van Utrecht geemaneert, 1630 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Placcaet vande Heeren Staten ‘sLandts van Utrecht, beroerende de jachte ende wilt-bane van den selven lande, waer nae eenen yeghelijcken hem by provisie sal hebben te reguleren, 1641 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ampliatie provisionel op de placcaten, roerende het stuck vande jacht, inden Lande van Utrecht geëmaneert, 1641 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Publicatie. Schout, Borgermeesteren en die van den Gerechte der Stad Utrecht, inhaererende voorgaande publicatien op dit subject gedaan,interdiceeren en verbieden by dezen wel scherpelijk alle ende een yder, jonk ofte oud, eenige nagtegaaltjens, of ander gevogelte in de vryheid deser stad te vangen … ook na deselve met roers off ander geweer te schieten, ofte te verjagen … mitsgaders nesjens te stooren, op poene van hondert gulden …, 1752 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Kerk en geloof

• Kerkenordening 1590 p. 293 (books.google.nl).
• Kerkenordening 1612 p. 390 (books.google.nl).
• Ampliatie van artikelen uit het plakkaat uit 1639 betreffende het Paapse bijgeloof en excessen 1644.
• Resolutie aangaande de kerkdienaren 1660.

Lening en panding

• Ordonnantie teghens d’exactien, ende concussien by de panders vanden Hove ‘slandts van Utrecht ten platten lande gepleeght, 1630 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie ende octroy van de tafel van leeninghe der stadt Utrecht, 1645 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Munt

• Dye nieuwe valuacie ende ordinancye op tstuc vander munten 1539 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie ende placcaet op den course van alle goude ende silvere munte inden lande van Gelre ende Utrecht, 1580 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Onderwijs / Jeugd

• Ordonnantie vande Vroedtschap der stadt Utrecht op de scholen binnen deselve stadt ende de vryheydt van dien, 1650 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ampliatie op d’Ordonnantie op de scholen binnen de stadt Utrecht en de vryheydt van dien, 1653 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Placcaet van de Heeren Staten van den Lande van Utrecht jegens het onnuttelijck schult-maken van verscheyden jonghe luyden, buyten consent ende in weer-wille van hare ouders, mombaers ende naeste vrienden, 1644 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Onroerend goed

• Placcaet opden opheve vanden veertichsten penninck, op de onroerende goederen inde stadt, steden, ende landen van Utrecht gheleghen, die ghetransporteert of in eenigher wijse veralieneert sullen worden, midtsgaders op eenige prelaturen ende prebenden &c., 1591 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Extract uyt de resolutien vande Vroetschap der Stadt Utrecht Saterdaeghs den xiien Junij 1652 [over ’t “vercoop-ampt” van huizen, huisraad, enz.], 1652 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie vande Ed. Mog. Heeren Staten ’s Lands van Utrecht, aengaende het decreteren van vaste goederen, ter saecke van ongelden inde provincie van Utrecht, ende het houden van praeferentie over de penningen vande voorsz te decreteren goederen procederende, gearresteert den 15. September 1676, 1676 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie nae dewelcke de maeckelaers vande vaste goederen, negotiatie van penningen, etc. hun in’t bedienen van haer ampt sullen hebben te reguleren, 1669 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Openbare orde en veiligheid

• Publicatie tegen het smyten van drek, asch & c. op eenige publiecque plaatsen, den 7 February MDCXI.
• Placaet van de heeren Staten vanden Lande van Utrecht, jegens verscheyden abusen, inconvenienten ende quade feyten, daer by die huyslieden ende anderen onder pretext van beterschap, uut moetwillicheyt ofte andersins, haren gront-heeren ofte andere personen in ofte aen haren landen, huysen, gewas, have, plantagien ende goederen beschadighen, 1615 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ampliatie ende naerder verclaringe vanden placate vanden XXen Aprilis 1592 voorleden, jegens verscheyden abusen, inconvenienten ende quade feyten, daer by die huyslieden ende anderen onder pretext van beterschap, uut moetwillicheyt ofte andersins, haren gront-heeren ofte andere personen in ofte aen haren landen, huysen, gewas, have, plantagien ende goederen beschadighen, 1615 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Placcaet ende ordonnantie van d’Ed. Mo. Heeren Staten S’lants van Utrecht, aengaende het wapenen, waecken ende monsteren van allen in- ende opgesetenen, ten platten lande woonende, 1623 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ampliatie ende naerder verclaringhe vanden placate vanden XXen Aprilis 1592 voorleden, jeghens verscheyden abusen, inconvenientien ende quade feyten, daer by die huysluyden ende anderen onder pretext van beterschap, uyt moet-willicheydt ofte andersins, haren gront-heeren ofte andere personen in ofte aen haren landen, huysen, gewas, have, plantagien ende goederen beschadighen, 1650 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Placaet vande Heeren Staten van den Lande van Utrecht jegens verscheyden abusen, inconvenientien ende quade feyten, daer by die huysluyden ende anderen onder pretext van beterschap, uyt moetwillicheydt ofte andersins, haren gront-heeren ofte andere personen in ofte aen haren landen, huysen, ghewas, haven, plantagien ende goederen beschadigen, 1652 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Alsoomen dagelijcx bevindt, dat verscheyden soo oude als jonge personen, oock van geringe conditie, haer gelt in herbergen onnuttelijck verteeren …, 1657 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie, by Burger-meesteren ende Vroedschap der stad Utrecht gemaeckt, op ’t stuck van den brandt, 1663 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Provisionele ordre op de clepper-wacht binnen de stadt Utrecht, 1669 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie van de Vroedtschap der stadt Utrecht op het schoon-houden van straten, merckten, kerck-hoven, bruggen, werven, wedden ende andere publiecke plaetsen, mitsgaders het reynigen van geuten ende heulen, etc. metten dependentien van dien : gepubliceert van den Stadt-Huyse t’Utrecht den XVII. Junii 1639 ende gerenoveert met eenige veranderinge op den 19. November anno 1674 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
  Ordonnantie by de ed: achtb: heeren borgemeesteren ende vroedschap der stadt Utrecht, gemaeckt op ’t stuck van den brandt […] Gearresteert den 19. april 1718 (books.google.nl).
• Bekendmaking betreffende de commissie tot aanwijzing van de schutterlijke dienst 1820.

Paarden

• Placcaet ende ordonnantie, waer nae die van de dorpen hem-luyden sullen hebben te reguleren int koopen ende onder-houden der springh-hengsten voor de merrien, dienende tot het genereren ende aen-focken van goede peerden inden Lande van Utrecht, 1637 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie op het houden van keur- ofte spring-hengsten voor de merrie-peerden, dienende tot het voortteelen ende aan-fokken van goeden aard van paarden in den Lande van Utrecht : gerenoveert ende gearresteert den 12en. Januarii 1698, 1698 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Publicatie over de paardenfokkerij 1815 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).

Turf

• Ampliatie vande ordonnantie vanden impost opten turff roerende t’passagie-gelt voor een jaer, ingewillicht den IXen Julij 1629, 1629 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Ordonnantie op de uitvoer van turf 1679.
• Notificatie over de betaling van impost over uitgevoerde turf 1796.

Vervoer

• Publicatie over het rijden met karossen, wagens e.d. 1655 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Nader generale ordonnantie op de voer-luyden, mitsgaders de lyste van de wagen-vrachten: beraemt en vastgestelt by de ed: heeren borgemeesteren: ende vroedschap, der stadt Utrecht: op den eersten november 1686 (books.google.nl).

Stichtse Almanach

• Stichtse Almanach, 1749 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1755 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1756 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1758 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1760 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1763 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1766 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1767 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1770 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1773 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1776 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1779 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1782 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1786 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1788 (books.google.nl).
• Stichtse Almanach, 1789 (books.google.nl).

Overige bronnen en digitale bronbewerkingen

• Utrechtse Kronieken.
• Oorkondenboek van het Sticht Utrecht tot 1301.
• Loterye ten behoeve vande aelmoesenierscamer binnen Utrecht, 1650.
• Ordonnantie decisoir tot wegh-neminge van verscheyden questien ende processen : gearresteert by d’Ed. Mog. Heeren Staten ’s Landts van Utrecht op den XIIIIen Aprilis 1659 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Hendrick Moreelse, Nader generale ordonnantie op de voer-luyden, mitsgaders de lyste van de wagen-vrachten: den XXIJen Januarij 1664. Raeckende de verbeteringe ende het nodigh vyt-leggen der selver stadt, in: N. van der Monde, Tijdschrift voor geschiedenis, oudheden en statistiek van de provincie en stad Utrecht, 1840, p. 371-396 en 415-437 (books.google.nl).
• Autentique lyste van de veranderingh der regeeringh van de provincie van Utrecht, nevens het request der predikanten, aen de Staten van Utrecht en sijn Hoogheyt om haer tractement overgelevert, 1677 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Thadeus François Quint, Nieuwe tijdingen, aantekeningen betreffende gebeurtenissen uit de jaren 1733-1744 (Utrechts Archief).
• A. Hallema, Dokters en apothekers te Utrecht in de 17e eeuw: twee merkwaardige ordonnanties van 1655 betreffende doktershonoraria, 1956.
• Verzameling rechtskundige rapporten (Utrechts Archief).
• Verslag door de Commissie van Uitbreiding en Verfraaijing der stad Utrecht, 1834 (Google books).

Plattegronden Utrecht

• Eerste toestand van den ouden burgt en de stad Utrecht (Trajectum) onder Dagobert I, Koning der Franken, Clodovicus en Pepyn den Ouden, in het jaar 690 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Stadsplattegrond van Jacob van Deventer, 1570 (Utrechts Archief).
• Bijkaart bij de stadsplattegrond van Utrecht, Jacob van Deventer, 1569/1570 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Kaart van Frans Hogenberg, 1569-1572 (Wikipedia).
• Plattegrond en gezicht van Utrecht, Adam van Vianen, 1598 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Utrecht, in: “Blaeu’s Toonneel der Steden”, 1652 (Wikipedia).
• Wtrecht, Belgicæ sive inferioris Germaniæ descriptio, 1660 (Tresoar).
• T’ Concept vande platgrondighe afbeeldingh des oude en niwe stad Utrecht, Anno 1664 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Jan van Vianen / C. Specht, 1695/1740 (Universiteitsbibliotheek Utrecht).
• Utrecht Stad. Gemeenteatlas J. Kuijper, 1865-1870.

Historische kranten, krantenarchief

• Historische kranten, 1618-1995 (Delpher).
• Utrechts Nieuwsblad Archief, 1893-1967 (Utrechts Archief).

Afbeeldingen en films

• Beeldbank, Het Utrechts Archief.
• Beeldbank, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
• Collectie online, Centraal Museum Utrecht.
• Database RKDPortraits (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie).
• Geheugen van Nederland.
• Film en Geluid, Het Utrechts Archief.

Bronnen over geschiedenis Utrecht op deze website

• Hofsteden oostzijde Drift.
• Gildebrief 31 maart 1455.
• Kalender data in Utrecht.
• Huisnummers rond het Janskerkhof.
• Bouwdossiers Boothstraat.

Websites over geschiedenis van Utrecht

• Canon van de stad Utrecht.
• Vereniging Oud Utrecht.
• Kerken Kijken Utrecht.
• UtrechtAltijd.nl.
• Bronnenverzameling Utrechtse geschiedenis (website Otto Vervaart).
• Publicaties Afdeling Erfgoed Gemeente Utrecht.

Gepubliceerd: 24-07-2012 door Caroline Pelser. Laatst geactualiseerd op 27-08-2025.